VOV4.K’ho- Tàm niam chài cau Rơđê dê, dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi là dùl broă lơh cèng bơta bơto bơtê, geh kuơ tàm tơrbŏ bal ƀòn lơgar, bơt bơtàu mpồl tam klac dờng đah ală hìu bơnhă, jơi nòi halà đah ală jơi bơtiàn kòn cau ơm kis tàm ƀòn lơgar. H’Xíu, cau cih ƀău Anih jơnau đơs Việt Nam lơh broă sùm tàm tiah Tây Nguyên geh yal bè bơta niam krơi is bơh dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi bơh cau Rơđê dê geh lơh tàm ƀòn Drai Sí, xã Ea Tar, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk.

Rlau 5 jơ drim, hìu jòng bơh mò H Djuăn Niê, ơm tàm ƀòn Drai Sí, xã Ea Tar, kơnhoàl Cư Mgar neh gal ngan cau tơrgùm. Ồng Y Thôn Niê mờ ală oh mi tàm jơi nòi geh mat wil tơl nàng bal mờ cau tờm hìu bơnhă lơh poac sur dam neh geh kriau kơn jơ̆ mờr 30 kĭ, 2 nơm iar dam dờng mờ kơt jơt drap tơrnờm. Do là ală phan pơ dơng kuơmàng ngan geh ngui tàm dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi đah mò H Djuăn mờ ồng Y Thôn. Ồng Y Thôn Niê yal: “Añ là cau ƀòn Mlăng, bau mờ cau tàm ƀòn Drai Sí. Lài do den bèp añ dê mờ hìu bơnhă đah do rềp mềr ngan den tàng kờñ añ dờp lơh oh mi. Añ dờp lơh oh mi mờ hìu bơnhă do neh rlau 30 nam, tŭ do, añ lơh yàng nàng kah wơl bơhiàn ờs mờng he dê mờ lời ai jơh gùt ƀòn, jơh gùt jơi nòi in pơn jat tai gàr sùm bơhiàn bơh làng bol kòn cau ơm kis bơh jŏ tàm do dê bè lơi gơ in niam rlau”.

Ală drăp tơrnờm geh rơcang bơh lài hơ̆ uă nhai, tŭ do cèng kơt tàm jrong nggùl hìu nàng lơh yàng, iờ nac kuơmàng

Tŭ phan pơdơng lơh yàng neh rơcang wil tơl, jơnau dròng cing wă nac geh mpong ntas bè jơnau jà tơl nă cau mhar mut tàm hìu jòng nàng dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi in geh sơn đờm. Ală oh mi klau mờ nac geh jà nggui tềng anih hờ đap, ai cau tờm hìu mờ oh mi cau ùr nggui tàm anih hìu ƀềp. Sơn đờm dơ̆ bơyai lơh yàng, cau bơ jơu nggui wèt mat hờ tiah đah mat tơngai lik, rac yàng, yal mờ ală yàng, jà mò pàng rê tus bal dơ̆ lơh yàng. Broă lơh yàng geh lơh mờ 3 dơ̆ rac yàng, dơ̆ sơn rờp là lơh yàng ai mò pàng in, pơn jat hơ̆ là lơh yàng jàu kòng đah 2 nă cau geh lơh yàng mờ dut ndơl là lơh yàng ưn ngài.

Cau bơ jơu ồng Y Chôich Niê pà git, tàm 3 dơ̆ rac yàng den dơ̆ sơn rờp mờ dơ̆ 3 geh phan pơ dơng lơh yàng là dùl nơm iar mờ dùl drăp tơrnờm. Mìng is dơ̆ 2 là kuơmàng ngan rlau jơh mờ phan pơ dơng lơh yàng là sur dam neh kriau mờ 5 drăp tơrnờm. Bơhiàn jàu kòng dờp lơh oh mi geh gơtha kuơmàng ngan tàm broă lơh tềl bơta tàm tơrbŏ bal đah 2 nă cau kung bè 2 hìu bơnhă jơi nòi. Kờp bơh tŭ do tus jơh rài kis, 2 nă cau dờp lơh oh mi sùm là oh mi tờm dùl hìu bơnhă, kis halà chơt geh gơp, bòl glar halà chờ hờp dờp bal: “Lơh yàng do nàng ală yàng, mò pàng in ndrờm git, hòi dan hìu bơnhă 2 gah in sùm pràn kơldang, lơh sa bơtàu tơnguh, geh cồng nha. Broă tơn dò kòng lơngô tềng tê bè dùl bơta đơs nền, cơng tàng ai bơta tàm tơrbŏ bal 2 gah in, mờ phan pơ dơng lơh yàng là sur dam neh kriau mờ 5 drăp tơrnờm, tơl broă tơnơ̆ do ndrờm neh geh đơs nền mờ ai gŏ ngan ngồn bè bơta tàm tơrbŏ bal rềl mềr bơh 2 hìu bơnhă dê”.

Bòr cing lơngô mpong ntas jơnau wă nac bè jà tơl nă cau tus bal dơ̆ lơh yàng

Tơnơ̆ pah dơ̆ rac yàng, cau bơ jơu ơm wơl nàng cau tờm hìu bơnhă mờ nac tus bal dơ̆ lơh yàng in tus tiam tơrnờm, nting bơr gờm chờ 2 hìu bơnhă, hòi dan bơta kờñ gơboh, rềp mềr kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm ai 2 nă cau dờp lơh oh mi in. Mò H Huyên Ayun, Ƀí thư Ci ƀộ ƀòn Drai Sí pà git, neh jŏ ngan tàm ƀòn hơ̆ sồng geh broă lơh yàng bè do. Broă bơyai lơh yàng dờp lơh oh mi geh pơgồp bơnah dong làng bol, ngan là cau kơnòm să geh tŭ niam jòi git mờ sền gàr ală broă lơh yàng, lơh chờ bơh jŏ kòn cau he dê: “Mờ gơnoar broă là Ƀí thư Ci ƀộ, să tờm añ geh pơn jat tai hòi jà làng bol, oh mi, cau tờm pơn jat tai gàr sùm bơta niam chài kòn cau dê nàng ờ gơtìp roh huĭ broă lơh yàng bơh jŏ, dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi kung bè ală dơ̆ lơh yàng ndai”.

Ai jat ồng Y Wem Hwing, Phó Củ tịc Ủy ƀân Ñân zân kơnhoàl Cư Mgar pà git, dờp lơh oh mi là dùl broă lơh yàng cèng bơta niam chài bơh cau Rơđê dê, cèng bơta bơto bơtê mờ tàm tơrbŏ bal mpồl bơtiàn. Broă dờp lơh oh mi dong 2 nă cau krơi sơ ƀơi gơ gơs rềp mềr bè pròc mhàm, sền gơp bè oh mi tờm dùl hìu bơnhă, tàm dong kờl gơp tŭ rềs àr, kal ke. Den tàng, broă lơh wơl bơhiàn lơh yàng do bal mờ uă broă lơh yàng ndai bơh mpồl bơtiàn 24 jơi bơtiàn kòn cau oh mi tàm kơnhoàl dê ờ mìng pơgồp bơnah sền gàr bơta niam chài mờ gam lơh gơlik bơta tam klac, tàm tơrbŏ bal bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn: “Dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi bè ngai do geh dùl jơnau gơtha niam ngan gơ wèt tus mờ niam chài bơh jŏ cau Rơđê dê, dờp lơh oh mi ờ tam cah jơi nòi, jơi bơtiàn kòn cau, sơnam, cau klau, cau ùr. Tàm mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn kòn cau ndrờm gơtùi dờp lơh oh mi mờ tàm tơrbŏ bal nùs nhơm rềp mềr oh mi nàng bơt bơtàu rài kis phan bơna, nùs nhơm, bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn mờ sền gàr lơngap lơngai, sền gàr dà lơgar. Jơnau kờñ niam ngan là bơt bơtàu mpồl tam klac dờng mpồl bơtiàn, tàm tơrbŏ bal mpồl bơtiàn kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm”.

Cau bơ jơu lơh yàng

Gơ wèt mờ cau Rơđê, dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi là bơta niam chài, ai tơnggŏ nùs nhơm tam klac bal mờ gơp sơrlèt gan kal ke. Tŭ do, tàm uă ƀòn kung gam gàr sùm broă dờp lơh oh mi đah cau dùl nă să mờ dùl hìu bơnhă, jơi nòi. Bulah bè hơ̆, bơnah lơh yàng geh tơrmù lơyah, phan pơ dơng lơh yàng kung gơ jat tàm bơta geh ngan broă lơh sa, digơlan mìng kờñ dùl nơm iar, dùl drăp tơrnờm halà dùl dơ̆ sàu piang bè ờs mờ bơta sền gŏ bơh wil tơl cau 2 hìu bơnhă dê. Broă dờp lơh oh mi kung gam cèng jơnau gơtha niam bơnĕ, geh lơh jat bơta kờñ is, ờ sơmờm bơta kuơ, mờ bơta kơp kờñ tơl nă cau kis tàm sòr, rềp mềr, đềt mềr bè oh mi tờm dùl hìu bơnhă, tam pà bal, dong kờl bal mờ gơp sơrlèt gan tơl kal ke, rềs àr nàng bơt bơtàu ƀòn lơgar ngai sơlơ hờm ram, pas sơm, niam bơnĕ.

Cau mblàng K’Duẩn