Đhr’năng lalua xooh mr’cơnh lâng da dul, mr’nịt lâng apêê rau lơơng coh a chắc hêê, đhur ting c’xêê c’moo. Xooh choom đhur lâh lâng căh dzợ c’rơ liêm, bhrợ k’đhap p’hơơm. Ha dợ lâng cơnh đươi dua ta nih liêm lâh, ahêê nắc choom zư lêy c’rơ âng xooh c’rơ liêm lâh mơ lâng zư c’rơ tước bêl t’cooh đhur. Pa bhlầng, coh cr’chăl pr’luh nâu, bh’rợ zư lêy c’rơ đoọng ha t’la xooh nắc ting chr’năp lâh mơ tu nắc đhị Covid-19 boọ lalăm lâng cung nắc đhị vaih ngân pa bhlầng. C’nặt t’ruih “ma nuyh pa dưah đh’reh cr’ay đhị bhươl cr’noon” t’ngay đâu nắc xay moon đoọng ha đhanuôr hêê năl bơr pêê cơnh đoọng zư liêm xooh hêê c’rơ liêm.

Bêl pr’luh cr’ay dưr vaih bấc k’rơ, apêê c’leh âng k’hir ploh a ham nắc bơơn pa ghit, tu bấc cơnh n’leh buôn tr’luuc lâng n’leh âng bọo Covid-19, tợơ ơy bơơn năl đhr’năng n’leh cơnh: k’hir puih lâng ca ay a cọ. Đhị Ấn Độ, vêy báo cáo xay moon lết tước tợơ apêê bệnh viện cấp 3 âng thành phố Hyderabad crêê tước bh’rợ tr’luuc đhr’năng k’hir ta luôn tu Covid-19 xăl tu k’hir ploh a ham. Tu cơnh đếêc, c’năl ooy 2 đhr’năng cr’ay nâu nắc rau chr’năp pa bhlầng.

Tỏi vêy bấc vitamin lâng khoáng chất liêm choom đoọng ha c’rơ âng hêê cơnh mangan, selen, vitaminC, vitamin B6 lâng apêê chất zêl oxy hóa lơơng, pazêng lâng allicin. Tỏi zooi pa dưr c’rơ cha groong cr’ay lâng pa xiêr đhr’năng ngân lâng coh đanh đươnh âng apêê c’leh k’ooh đha mâl. Pazêng rau liêm choom ha c’rơ hêê âng tỏi ơy bơơn ta moon coh k’ha riêng c’moo a hay. Xọoc đâu, y học liêm choom cung xọoc đươi dua apêê chr’năp âng tỏi đoọng pa dưah ca ay.

Ting Trung tâm Cha groong lâng ch’mêêt lêy pr’luh cr’ay Mỹ, đhr’năng crêê lâng c’leh dưr ngân tu Covid-19 dưr bâc ting ruh c’moo. Tu cơnh đêêc Trung tâm Cha groong lâng ch’mêêt lêy pr’luh cr’ay p’too moon đợ apêê tơợ 65 c’moo năc a têh choom tiêm vaccine Covid-19.

Tợơ t’ngay 5/8, thành phố Đà Nẵng tơợp đoọng bhrợ cơnh t’mêê đoọng F1 ặt pa tuông coh đong. Bhiệc đoọng ặt pa tuông nâu nắc tợơp đươi dua đhị quận Ngũ Hành Sơn (5 cha nắc) lâng chr’hoong Hoà Vang (4 cha nắc). Lâh cr’chăl tợơp bhrợ, lêy cơnh đhr’năng âng pr’luh cr’ay, thành phố nắc bhrợ pa liêm, lêy cha mệêt ta bhưah cr’nọo bh’rợ nâu. Cơnh lâng apêê đoọng ặt pa tuông coh đong, zập cha nắc cọong 1 bệê cọong t’bech, cơ quan chức năng lêy cha mệêt tợơ coọng nâu.

Tu pr’lúh Covid-19 bhrợ cắh liêm crêê tước loom, manứih k’ay viêm loom crêê Covid-19 choom váih cr’ay loom ngân lấh mơ. Tu cơnh đêếc, manứih viêm loom nắc lêy zư pa liêm, lấh mơ nắc bêl pr’lúh Covid-9.

Ôộm cha liêm zâp lâng crêê cơnh bêl váih bấc pr’lúh cr’ay Covid-19 dưr váih zr’nắh k’đhạp cơnh xoọc đâu nắc đoo bhiệc liêm chr’nắp đoọng pa dưr c’rơ ha chặc a’rang. Cóh thị trường pr’đươi ch’na đh’nắh lâng pr’ộôm xoọc đâu bấc, hân đhơ cơnh đêếc, bhiệc lêy pay râu váih cóh vel đông đoọng tự bhrợ 2, 3 râu pr’ôộm vêy pr’đươi chr’nắp zúp đoọng pa dưr c’rơ ha zâp ngai ooy đợ t’ngay váih pr’lúh cơnh xoọc đâu nắc đoo chr’nắp.

Lâng đhr’năng dưr vaih k’rơ pa bhlâng âng pr’luh cr’ăy Covid-19 lâng đợ manuyh crêê coh bâc vel đong ting t’ngay bâc lâh mơ, Bộ Y tế ơy mr’cơnh cr’noọ xa nay k’đhơợng lêy, pa dưah manuyh crêê pr’luh cr’ăy lâng đoọng ăt la lay lâng F1 đhị đong. Mr’cơnh lâng bh’rợ bhrợ têng lêy đoọng ăt la lay đợ apêê F0 lâng F1 đhị đong âng Bộ Y tế, TS Nguyễn Hồng Vũ, Viện Nghiện cứu ung thư, TP.Hope, California, Mỹ, lêy ghít bhrợ têng đợ bh’rợ chr’năp apêê F0 lâng F1 bhrợ têng bêl ma pa dưah lâng đoọng ăt la lay coh đong.

Ha dang tước đâu, apêê đhr’năng n’leh âng Covid-19 nắc k’hiir, ca ay a cọ lâng huynh xợơng, nắc rau t’mêê bhlầng đoọng lêy pazêng ngai bọo pr’luh biến thể Delta nâu vêy n’leh lalay cơnh lalăm a hay. Rau đâu nắc mr’đoo vi rút choom bhrợ vaih apêê c’leh lalay cơnh.

Tổ chức Y tế bha lang k’tiếc moon pa rơớt, âm za nươu pa xiêr ca ay lalăm tiêm choom bhrợ căh liêm dal tước bh’nơơn âng vaccine Covid-19.