Tước đâu, tỉnh Quảng Nam ơy lêy vêy lấh 16.400 cha nặc k’hir plóh a’ham, dưr dzoọc lấh 22 chu lâng g’lúh nâu c’moo l’lăm ahay. Pr’lúh k’hir plóh a’ham dưr váih k’rơ lâng đenh bhrợ cắh liêm crêê tước pr’ắt tr’mung, c’rơ âng đhanuôr k’coong ch’ngai tỉnh Quảng Nam.

Pazêng p’niên crêê pr’luh cr’ăy cúm B doọ lâh ngân năc buôn ma dưah cr’ăy. Hân đhơ cơnh đêêc, virus công choom bhrợ t’vaih cr’ăy ngân lâh mơ cơnh: vaih k’ăy xoóh tu virus cúm căh cậ tu crêê bấc vi khuẩn bhrợ t’vaih pazêng râu cr’ăy ngân lâh mơ ha manuyh crêê pr’luh cr’ăy.

Tơợ tơơp c’moo tươc đâu, tỉnh Quảng Ngãi xay moon lâh 3.200 cha năc k’hir ploh a ham, dzooc 4,3% t’piing lâng cr’chăl đâu c’moo a hay. Râu choom moon bhlâng năc apêê bha nụ pr’luh k’hir ploh a ham c’moo đâu căh muy dưr vaih coh apêê đhị k’rong bâc ma nưih cơnh thành phố Quảng Ngãi lâng apêê chr’val truih toor biển năc pr’luh âi bhrợ cr’pân pr’ăt tr

T’mêê đâu, Chi cục têêm ngăn ch’na đh’nắh tỉnh Quảng Ninh bơơn lêy 2 tọ ch’na đh’nắh zư lêy c’rơ vêy chất cắh ta đoọng choọm bhrợ c’lâm ra ngắt bhrợ đhanuôr k’rang bhlâng. Râu lêy moon pa glúh nắc ting quy định, ch’na đh’nắh zư lêy c’rơ lêy bơơn cha mêết liêm ghít, hân đhơ cơnh đêếc cung dzợ vêy đợ bh’nơơn pr’đươi váih chất độc cơnh đêếc cắh ta bơơ

Cr’chăl tr’xăl hân noo năc pr’đơợ liêm đoọng ha pêê vi khuẩn bhrợ cr’ay c’lâng pr’hơơm dưr k’rơ. Pa bhlâng năc, p’niên k’tứi năc đoo apêê buôn crêê apêê cr’ay ooy c’lâng pr’hơơm. C’năt t’ruih “Ma nưih pa dưah đh’reh cr’ay âng bhươl cr’noon” tuần n’nâu, xay truih lâng đha nuôr lâng pr’zơc apêê cr’ay c’lâng pr’hơơm bâc coh p’niên k’tứi bêl cr’chăl tr

Đăn đâu đhr’năng l’mă dưr vaih choom p’rơơt đhị Việt Nam lâng r’dợ vaih chr’cơnh lâng apêê k’tiêc k’ruung coh prang bha lang k’tiêc. Ting cơnh xa nay âng Tổ chức Y tế bha lang k’tiêc (WHO), l’mă năc đhr’năng u xưa n’xiêng coh a chăc bhrợ cr’đơơng căh liêm tươc c’rơ lâng bh’rợ tr’nêng âng acoon ma nưih.

Xang bêl cr’liêng xa nay Việt Nam vêy manứih k’ay bhíh trơơi tợơ bhọt đhị TP.HCM, bấc đhanuôr ặt k’rang k’pân đhị râu lướt moót âng pr’lúh cr’ay nâu. Hân đhơ cơnh đêếc, ting cơnh chuyên gia trơơi boọ cr’ay bhíh trơơi tợơ bhọt doọ vêy buôn trơơi boọ lâng choom zêl cha groong ha dang đươi bhrợ cơnh pa rơớt moon. T’ruíh Manứih pa dứah đh’réh cr’ay cóh bhươl cr’noon tuần nâu, xay moon tước đhanuôr lâng pr’zợc ooy cr’ay đậu mùa khỉ.

Cr’chăl tr’xăl hân noo năc pr’đơợ liêm đoọng ha pêê vi khuẩn bhrợ cr’ay c’lâng pr’hơơm dưr k’rơ. Pa bhlâng năc, p’niên k’tứi năc đoo apêê buôn crêê apêê cr’ay ooy c’lâng pr’hơơm. C’năt t’ruih “Ma nưih pa dưah đh’reh cr’ay âng bhươl cr’noon” tuần n’nâu, xay truih lâng đha nuôr lâng pr’zơc apêê cr’ay c’lâng pr’hơơm bâc coh p’niên k’tứi bêl cr’chăl tr’xăl hân noo lâng cơnh cha groong.

Cr’ay tu vi rut Adeno nắc mưy râu cr’ay vi rút cấp tính lâng hội chứng lâm sàng bấc cơnh, buôn lêy trơơi boọ vi rút cấp c’lâng pr’hơơm lâng c’léh cr’ay bấc bhlâng nắc viêm móh. Ha dang vi rút bhrợ váih cr’ay c’lâng pr’hơơm dứp pa zêng viêm phế quản k’tứi lâng éh xoóh. Cr’chăl tu Adenovirus bhrợ t’váih, n’léh váih zâp c’moo, hân đhơ cơnh đêếc, dưr váih k’rơ bấc bêl tr’xăl hân noo ha pruốt ch’noọng, cắh cậ c’loọt ha ọt.

Căh ng’tộ tước ooy cơ sở y tế, bấc pr’loọng đong coh zr’lụ da ding k’coong tỉnh Lai Châu năc dzợ ăt n’niên acoon đhị đong. J’niêng n’nâu năc râu tu bhrợ râu chêệt bil âng k’căn lâng acoon p’niên, bhrợ râu căh liêm crêê ooy c’rơ công cơnh râu liêm choom âng dân số. Bh’rợ n’niên k’coon coh đong xoọc đâu vêy đhr’năng dưr bâc lâh mơ, năc đơơh hân vêy apêê ban, ngành, đoàn thể, cấp uỷ chính quyền vel đong tươc xay moon, p’too pa choom.