VOV4.K’ho- Tàm tŭ tơngai kòp Kovid-19 kung gam uă broă gơlik geh kal ke den broă tam gơl sồ tàm gah lơh sa suơn sre geh dong cau lơh broă sa, trang trại, hợp tak xã, mpồl lơh sa kă bro tơnguh cồng nha lơh geh, tơnguh bơta niam, lơh gơlik bơta ƀuơn ngan rlau jơh tàm broă lơh sa. Bal mờ hơ̆, gơtùi tơrmù priă tă lơh, tơnguh priă cồng, cồng nha lơh sa jơnhua rlau, tus bal uă rlau tàm ròt bơta kuơ lơh geh. Bulah bè hơ̆, tŭ do bơta do tŭ do kung gam lam lơh lơyài ngan.

Nam 2021, bulah pơn jat tai gơtìp uă kal ke tài bơh kòp Kovid-19, bơta kòp bơtờp lơh aniai tàm ròng phan kung gam gơlik geh, khà priă tac, khà blơi 2, 3 bơta phan bơh suơn sre ờ hềt kơ̆ kơljap mơya ală jơnau kờñ tơrgùm bơh gah lơh sa suơn sră càr Dăk Lăk dê ndrờm lơh geh mờ sơrlèt rlau broă rơndap lơh. Tàm hơ̆, kờp jơh phan lơh gơs bơh suơn sre, brê bơnơm, phan tàm dà gơguh 3,75% pơndrờm mờ nam 2020 (ndrờm 1,33 dơ̆ mờ kờp bal gùt lơgar dê). Kòp tu sa aniai tàm chi tam, phan ròng neh gơtùi sền gròi đau. Ală cồng nha do neh pơgồp bơnah kuơmàng ngan tàm gơguh lơh sa mờ bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn bal bơh càr dê.

Ồng Nguyễn Hoài Dương, Kwang atbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Lăk pà git, Sở neh rơcang lài bơt bơtàu broă rơndap lơh tam gơl sồ tàm gah lơh sa suơn sre. Jat hơ̆, đal git 24 tơngume mờ kơnòl broă pal lam lơh tàm tơngai bơh nam 2021 tus nam 2025, tơrgùm tàm jơh ală gah: tam phan, ròng phan, phan tàm dà, brê bơnơm, bơtơt rbòng dà, gròi sền bơta niam phan lơh gơs bơh suơn sre, brê bơnơm, phan tàm dà, bơtaù tơnguh ƀòn lơgar, ƀòn lơgar pa, OCOP.. mờ tàm tŭ lam lơh geh pơn jat tai kơlôi sơnơng, bơtơl lơh sir. Mìng is nam 2022 pơn jat tai lơh ngan chồl pràn rơndap sap sèng gah lơh sa suơn sre, ai tơlik mờ lam lơh gơtùi jơnau kờñ gơguh 4,56%. Ồng Nguyễn Hoài Dương đơs: “Do là jơnau kờñ jơnhua tàm tŭ tơngai do, mơya gah lơh sa suơn sre neh đal git pal tơrgùm jơh nùs nàng lam lơh gơtùi jơnau kờñ do. Kuơmàng, broă tờm, tơrgùm jơh ală bơta là lam lơh ring bal jơh nùs rơndap sap sèng wơl gah lơh sa suơn sre jat gùng dà tơnguh bơta kuơ gơguh uă, bơtàu tơnguh kơ̆ kơljap. Bơh càr tus kơnhoàl, tus xã lam lơh ngan ngồn nàng geh broă rơndap lơh lam lơh bè lơi gơ in geh cồng nha”.

Phan bơh suơn sre càr Dăk Lăk dê tàm ală drà

Tơngai lài, uă anih lơh broă, mpồl lơh broă, mpồl lơh sa kă bro, hợp tak xã, trang trại, hìu bơnhă tàm gùt lơgar neh ngui pràn ngan kông nghệ thông tin tàm broă atbồ mờ lơh sa, kă bro; mblàng lơh loh zữ liệu bè ù tiah, bơta geh is, trồ tiah, jòi git anih lơh gơlik, jơnau kờñ dà kă bro... Bulah bè hơ̆, broă tam gơl sồ tàm lơh sa suơn sre, ƀòn lơgar kung ờ hềt ring bal, ờ hềt lơh gơlik ală bơta kuơmàng bơh lơh sa suơn sre sồ, ƀòn lơgar sồ dê. Bal mờ hơ̆, lơh sa suơn sre, ƀòn lơgar Việt Nam tŭ do ờ hềt geh mpồl lơh bal sồ, ờ hềt geh broă tus bal pa mờ tơl làm jat jơnau sồr bơh tam gơl sồ dê, ờ hềt tơl kơ sở, zữ liệu dờng ai lơh sa in, ờ geh bơta tàm tơrbŏ bal tam pà ring bal jơnau tơnggit bơh jơh ală bơnah broă lơh gơlik, atbồ, logistic, tac bro phan bơh suơn sre; ờ hềt lơh gơlik tŭ niam ai phan bơh suơn sre tàm tiah sar lơgar ngài, tiah kal ke in tàm tơrbŏ tơn mờ ală anih tac phan gùt plai ù. Ồng Nguyễn Trí Ngọc, Phó Củ tịc mờ là Kwang gơnoar cih Tổng hội Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn Việt Nam đơs bơta geh ngan: “Tam gơl sồ gơ wèt tus mờ gah lơh sa suơn sre tŭ do kung gam lơyài, dùl rài lơh sa suơn sre mut gơ rờm bal lơh sa dunia ngai sơlơ jrô ơnàng, mơya mờ bơta ờ niam bơh jŏ là rah rài, dềt, ờ tơrgùm bal. Den tàng kờñ tơnguh bơta kuơ lơh broă ai cau lơh broă sa in loh làng broă lơh kuơmàng là pal tam gơl sồ tàm lơh sa suơn sre. Bè hơ̆ den tàng nàng gơtùi lam lơh broă do den kờñ pal geh dùl broă lơh ngan ngồn, ờ di là bè dùl srơh”.

Pal pơn jờng broă lơh tam gơl pa, bơceh pa tàm ală gah lơh sa suơn sre

Ală cau jak chài đơs là, nàng chồl pràn tam gơl sồ tàm lơh sa suơn sre pal ngui uă ngan rlau jơh tŭ niam bơh dơ̆ kac màng kông nghiệp 4.0 dê, pơn jờng broă lơh tam gơl pa, bơceh pa tàm ală gah lơh suơn sre ngui kông nghệ kao, lơh sa suơn sre ngac ngar, lơh sa suơn sre hữu kơ, kông nghệ siñ họk, bơtàu tơnguh lơh sa mờ măi mok, broă drơng ala ƀòn lơgar. Mờ kung bơt bơtàu, lơh sir ală broă lơh, adat boh lam bè tam gơl sồ dipal mờ thể cế drà kă bro jat gùng dà xã hội củ nghĩa . Bal mờ hơ̆, pal sền gròi bơto bơtê cau lơh broă geh bơta niam uă lơh jat jơnau kờñ bơh mpồl lơh sa kă bro, hợp tak xã dê. Ồng Nguyễn Duy Hưng, Phó Kwang atbồ Ƀan Kinh tế dà lơgar geh jơnau đơs: “Jơh ală broă lơh tus bal tàm tam gơl sồ bơh anih ai tơlik broă lơh tus tơl nă làng bol, mpồl lơh sa kă bro, viện kơlôi sơnơng... pal at tê bal nàng lam lơh dơ̆ tam gơl sồ. Bal mờ hơ̆, ală zữ liệu kuơmàng là kuơmàng ngan- ngan là tàm gah lơh sa suơn sre ƀòn lơgar, geh ală zữ liệu là ù tiah, trồ tiah, chi tam, phan ròng... jơh ală zữ liệu do kuơmàng ngan nàng kờñ lơh gơlik bơta niam chồl pràn broă tam gơl sồ, den tàng kờñ ngan pal lơh sir tàm tơngai tus”.

Cau mblàng K’Duẩn