VOV4.K’ho- Ală nam rềp ndo, cau lơh broă sa tàm kơnhoàl Lâm Hà, càr Lâm Đồng neh jơh nùs ngan tam gơl sơntìl chi tam, phan ròng, đòm jăt bơta jak chài măy mok pa tàm broă lơh sa nàng gơ in gơdờp mờ ù tiah, trồ tiah tàm ƀòn lơgar. Bàr pe sơntìl chi tam, phan ròng pa geh ai ròng, ai tam neh cèng wơl cồng nha lơh sa uă. Tàm hơ̆, broă lơh ròng ada sa puăc Grimaud bơh hìu bơnhă bi Nguyễn Ngọc Tri dê ơm tàm thôn Liên Hoà, xã Phi Tô là dùl jơnau ai lơh pơnyơu.

Bi Nguyễn Ngọc Tri ơm tàm thôn Liên Hoà, xã Phi Tô, kơnhoàl Lâm Hà, càr Lâm Đông bơh lài mìng quèng mờ broă tam kơphê, tam biăp nàng tăc bro lơm. Bi Tri khin cha ngan bơcri priă blơi hìu krơh lơh geh tơl jơnau sồr nàng tam mrĕ lơngồt sa biăp, tam rơpung kài. Mơya, tam mrĕ kung gơtìp uă kal ke sơl, bi Tri lùp bơsram bàr pe nă cau lơh broă sa ơm tàm thôn bal, ngui tơn hìu krơh neh geh lài nàng ròng ada kò Grimaud, sơntìl ada geh uă ngan puăc gơ ai cồng nha lơh sa uă. Nhai 2 nam 2021 do, bi sơnđờm ròng ada sơntìl bơh sơnrờp mờ mìng tơnơ̆ 50 ngai lơm, hìu bơnhă bi Tri dê neh geh priă bơh dơ̆ ròng ada bơh sơnrờp.

Bi Nguyễn Ngọc Tri pà gĭt, ada Grimaud là sơntìl ada geh sơntìl bơh lơgar Tây, sùm kis tàm anih hìu krơh, geh anih ndơl ndơp, ờ lời mìu càl in mŭt mờ ală bơta gơrềng bơh trồ tiah dê tus ada. Bi Tri blơi 6 rbô 500 nơm ada kòn bal mờ giă là 12 rbô đong dùl nơm, ròng tàm hìu krơh. Ada Grimaud ƀươn ngan ròng, bi Tri tơn siam ada in sa, ñô tơn dà bơh măy sa mờ ală bòng dà ñô, tơrmù ƀà uă ngan tơngai ròng siam. Mìng tơnơ̆ 50 ngai lơm, kờp bal dùl nơm ada Grimaud kơn jơ̆ bơh 3 kĭ nggùl tus 4 kĭ. Mờ giă tăc kờp bal bơh 37 rbô tus 38 rbô đong dùl kĭ, geh tŭ giă gơguh tus 55 tus 60 rbô đong dùl kĭ, cau lơh broă sa tơnơ̆ tŭ tă tơm jơh priă bơcri ròng den gơtùi lơh geh priă jền ờ dùl êt ờ. Ada Grimaud mùl gŏ gơ dê là mhar dờng, ờ huan tơngi, geh uă ngan puăc bơrlang, den tàng tăc tàm drà cau kờñ ngan.

Bi Nguyễn Ngọc Tri đơs: Ada kò cau lơh broă sa ròng là sơntìl lơyah ngai, mhar dờng, tàm drà cau kờñ ngan, ƀươn ngan tăc yòm. Giă ada kung geh sơl tŭ gơguh tŭ gơmù mơya sền bal priă lơh geh bơh ada là geh sùm. Jăt bi Tri đơs, ada ròng pal sền ngăc tus broă lơh sàng goh wàng ròng, rơsìh lơ̆ kòi bềng tềng hơđơm bơnàng hìu wàng nàng ada in rañ rơsơh mờ sàng goh. Phan siam ada in kung pal rwah cau tăc dipal sơl, pal là phan sa lơh geh di bơta niam. Ngan là bi Tri đơs là, pal blơi ada sơntìl tàm ală anih lơh gơlik sơntìl geh bơngă pin dờn, pal blơi bơh ală công ty dờng, bañ blơi sơntìl tăc gơlềng gơlàng tàm drà tài bơh ada hơ̆ là ờ niam. Jăt bi, sơntìl niam ngan là bơta bơh sơnrờp nàng geh dơ̆ ròng ada geh cồng nha. Bi Tri kung pà gĭt tai, tài bơh là sơntìl lơyah ngài den tàng ada ƀươn ngan bơsong kòp, ờ huan gơtìp jơnau hoàc hươr tài bơh kòp bơtờp.

Priă jền lơh geh sùm bơh ada Grimaud, bi Nguyễn Ngọc Tri gam lơh bal mờ bàr pe hìu bơnhă cau lơh broă sa tàm thôn neh geh lài hìu krơh nàng ròng siam ada. Bi Nguyễn Văn Toàn là dùl nă cau lơh broă sa gam kơnòm să ngan ơm tàm thôn Liên Hoà sơl, là dùl nă cau lơh bal sơl. Bi Toàn yal, bi ròng dùl dơ̆ 7 rbô nơm ada sơntìl.

Tơnơ̆ tŭ ròng 50 ngai, tăc jơh ada, bi lơh sàng goh wàng ròng, lời wàng in ơm rlô dùl êt ngan den hơ̆ sồng ròng wơl ada pa. Kờp bal dùl nam, bi Toàn gơtùi ròng geh bơh 7 tus 8 dơ̆ ada. Bi Toàn yal tai, kờp bal cau lơh broă sa lơh geh priă cồng bơh 4 tus 5 rbô đong dùl kĭ ada tăc puăc. Do là dùl bơnah priă jền lơh geh ờ dùl êt ờ, ngan là ada là phan ròng lơh geh cồng nha uă, tơngai ròng ờ jŏ. Bi Toàn gam pà gĭt tai, è ada dê è, tơnơ̆ tŭ jùt ràu wàng nàng rơcăng ròng ada pa gơtùi ngui niam ngan tàm lŏ sre. Bi Toàn gơtùi ngui tàm sươn bơh hìu bơnhă dê halà ơn tàm ƀao mờ lòt tăc mờ cau lơh broă sa geh jơnau kờñ ngui phơng hữu cơ ơn lŏ sre in.

Jơh gùt thôn Liên Hoà, xã Phi Tô, kơnhoàl Lâm Hà, càr Lâm Đồng tŭ do geh rlau 10 hìu bơnhă cau lơh broă sa gam ròng ada kò geh uă puăc Grimaud. Làng bol tam pà bal bơta mờng chài ròng, tam pà bal sơntìl, tam pà bal drà tăc, drà blơi ai broă ròng siam ada in. Kờp bal pah dơ̆ ròng, làng bol kŭp pơgăp 15 rbô nơm ada sơntìl. Ờs mờng, ală hìu bơnhă cau lơh broă sa tam pà tŭ jiơ ròng ada sơntìl nàng ờ gơtìp ròng dùl tŭ bal, lơh ada jơngkah, cau kă phan blơi ờ thàn. Làng bol sùm ròng jăt gùng dà ală hìu ròng tàm pơn jăt gơ̆p; jơh dơ̆ ròng bơh hìu bơnhă do dê den hơ̆ sồng tus dơ̆ ròng bơh hìu bơnhă ndai dê, nàng drà blơi gơ in ƀuơn. Do kung là broă lơh geh cồng nha ngan bơh cau lơh broă sa thôn Liên Hoà, xã Phi Tô, kơnhoàl Lâm Hà dê tam gơl bơh broă tam biăp, bơkàu hìu krơh tus ròng ada geh uă puăc lơh geh priă jền sùm ai cau lơh broă sa in tàm dùl xã tiah sar lơgar ngài.   

Bơh lòt lùp ngan ngồn, cau lơh broă sa tàm bàr pe tiah ndai tàm ù tiah Tây Nguyên mờ Bình Phước kung neh ròng ada geh uă puăc Grimaud lơh geh cồng nha. Tàm bàr pe tiah bè tàm kơnhoàl Tân Phú, càr Bình Phước dê, cau lơh broă sa ròng ada tềng hơđơm ñhiơm mƀur chi kau su geh cồng nha ngan. Broă lơh ròng ada geh uă puăc Grimaud tàm ù yŭ geh đơs là gơdờp mờ bơta tam gơl trồ tiah tŭ do, ngui geh tŭ jiơ ru broă, pơgồp bơnah tơnguh priă lơh geh mờ bơtàu tơnguh kơ̆ kơl jăp jŏ jòng. Broă lơh ròng phan do gơtùi rề ơnàng lơh uă mơya tŭ bơcri priă pal rơcăng lài priă jền, ù tiah, bơta chài mờ kuơmàng là lùp nền drà kă bro, pleh ròng uă dùl bă ur ar ờ geh rơndăp tăp sèng mờ pơlam gùng dà gơlam tus jơnau pơhìn digơlan ờ kơ̆ kơl jăp bè giă mờ gơbàn tai kòp bơtờp.            

            Jăt Sră ƀăo Lâm Đồng- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến