VOV4.K’ho - Mut lơh srơh broa\ lơh pơr lòng “Cau dờng sơnam slơ lam lài àng sơdah”, tàm ala\ nam do, cau dờng sơnam tàm [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Daklak neh geh ua\ ngan broa\ lơh ngan ngồn, lam lài tàm tơl ala\ broa\ lơh bơh lơh sa, bơt bơtàu rài kis ngac ngar jak chài tàm [òn làng bol ơm kis, bơt bơtàu [òn lơgar pa… neh pơ gồp ngan mut lơh geh jai ala\ broa\ lơh gùng dra\ bal, broa\ lơh bơtàu tơngguh lơh sa-mpồl bơtìan bơh [òn lơgar.
Ua\ nam dờp at gơnoar broa\ la cau atbồ mpồl đơs crih tam ya cau dờng sơnam [òn 5, ntum Hoà Phú, [òn dờng Buôn Ma Thuột, mò Nguyễn Thị Mai sùm la cau ai go\ bơnga\ he dê tàm broa\ lam sồr làng bol sùm lơh broa\ gàr niam cau tàm mpồl dờng dờng sơnam tus bal cri bơyai tàm mpồ. Sùm tàm trồ mang pah ngai, bơh 7 jiơ tus 9 jiơ mang, bơh bơta pơlam bơh mò Mai, rlau 30 mò ồng tàm mpồl geh tus hờ Hìu [òn nàng geh đơs crih tam ya, bơsram đơs ala\ jơnau đơs crih jờng rơ [òn lơgar, dà lơgar. Bulah neh dờng sơnam, mơya cau lơi kung drờm gơlơh chờ hờp, mờ pràn sa\. Mò Mai tam pà:“Bơh tu\ geh lòt tàp den go\ sa\ ja` gơ lơh pràn rlau. Pah dơ\ lòt tàp ala\ mò ồng jà bal lòt lơh srơh broa\ lơh mpồl dê den tàng pah tu\ [òn geh broa\ lơi den geh jà mpồl tus bal ala\ broa\ lơh, geh tu\ geh broa\ lơh bơh cau kra mpồl bal [òn dê la geh hòi mpồl tus bal tàm srơh broa\ lơh do mờ chồl guh chài rgơi đơs crih tam ya ai làng bol tàm [òn geh sền mờ lơh jat bal”.
Mờ ồng Hồ Việt Sang kis tàm [òn 5, ntum Hoà Thuận, ai bơh la cau bác sĩ đông y neh jơh sơnam lơh broa\ tàm nam 2008, ồng tus bal tàm mpồl cau dờng sơnam ntum dê mờ la cau dong mblàng mờ kham kòp gời ờ sa pria\ tus ala\ mò ồng tàm ntum in. Dờp go\ rài kis phan bơna, nùs nhơm bơh ala\ cau dờng sơnam tàm ntum gam ua\ ngan kal ke, ờ hềt gơguh, ồng Sang neh lam lài tàm broa\ lơh lam sồr crơng gơs mpồl dưỡng sinh tâm thể. Tus tu\ do, ntum Hoà Thuận neh crơng gơs geh 8 anih tàp, mờ 150 na\ cau tus bal tàp 1 jiơ dùl ngai. Ồng Hồ Việt Sang ai git:“Kơnờm bơh khoa học geh blàng pơlam jat jơnau pơlam gùng bơh y học cổ truyền geh bal mờ nùs nhơm niam, bơr đơs niam, sa\ bồ niam lơh geh bơta pin dờ` tàm cau tàp. Ala\ jơng tê tàp ờ gơ kal ke, ờ bơklơn mơya gơ geh cồng nha niam bơne\. Ngan bơh broa\ lơh niam bơh dưỡng sinh tâm thể bal mờ mpồl cau dờng sơnam neh lơh geh bơta đềt mềr bal tàm mpồl bơtìan, bơta git gơp đềt mềr bal, tam klac bal, lơh geh srơh chài rgơi đơs crih tam ya tàm [òn lơgar, ngan bơh bơta do geh la bơta pràn lơh geh kòn bơnus pa, bơtàu tơngguh pràn sa\ ja`, lơh bời kòp pơ gồp bal sang sơbì jơgloh tơmù rbah”.
Ờ mìng tus bal ala\ broa\ lơh tàp pràn sa\ ja`, lơh ngan tàp pràn sa\, ala\ mò ồng gam pơ gồp dờng ngan tàm srơh broa\ lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa tàm [òn lơgar. Bè mò Nguyễn Thị Sinh 74 sơnam, kis tàm [òn 1, ntum Hòa Phú, [òn dờng Buôn Ma Thuột. Mò Sinh ai git, jơh mờ hìu mờ ù hìu geh nđờ rhiang thơt kơre mo, tam di 2, 3 tờm plai mil, pah nam tac kung geh rlau 10 tơlak pria\ geh pơ gồp bal geh pria\ blơi biap, boh, dà màn tàm rài kis. Mơya, tu\ gơnoar atbồ ntum lam sồr làng bol lơh gùng lòt tàm [òn mò neh sơr pơng gàr kơljap, kơl ua\ chi sa plai nàng ai ù pơ ơnàng gùng. Bơh dùl gùng gơbàn bơ\ mbè, bo\ bil, dềt, tu\ do neh gơ gơs dờng ơnàng kloh niam rlau, mò Sinh gơ lơh pơnyờ sa\ ngan tu\ sa\ tờm geh ta\ pơ gồp dùl bơnah tàm hơ\:“Dà lơgar neh lơh gùng ơnàng, he pal ai ù ntrờn lài jơh tơn, pal sơr pơng gàr, tờm plai mil kơl jơh. Pờ ơnàng dờng gùng do den gùng geh kloh niam rlau, rơndeh lòt rê ờ gam gơ tam tơm tai”.
Ồng Nguyễn Công Chính atbồ ala mat mpồl cau dờng sơnam [òn dờng Buôn Ma Thuột ai git: {òn dờng geh 21 mpồl lơh broa\ tàm sơnah [òn, ntum, 240 mpồl mờ 644 cau tàm mpồl dềt mờ kờp jơh geh tus rlau 18 rbô na\ cau tàm mpồl. Tàm rài kis pah ngai, cau dờng sơnam sùm lam lài bơta jak, bơta chài he dê nàng oh kòn đòm jat mờ ala\ broa\ lơh nền nòn, ngan ngồn tàm ua\ gah broa\ lơh. Srơh pơr lòng “Cau dờng sơnam - lam lài àng sơdah” geh bơtàu tơngguh dờng ơnàng tàm jơh ala\ mpồl mờ cau tàm mpồl. Cau dờng sơnam la mpồl kuơ màng ngan tàm dơ\ ntàu tam dra\ ala\ bơta ờ niam, lam lài tàm mut lơh mờ lam sồr hìu nha\, kòn sau mut lơh niam gùng dà broa\ lơh bơh Đảng, broa\ lơh adat boh lam bơh dà lơgar. Nàng srơh broa\ lơh “Sơnam slơ dờng- slơ lam lài àng sơdah” geh pơnjat tai chồl guh geh cồng nha tàm tơngai tus, ồng Chính ai git tai, bal mờ geh jờng mo di pal geh lơh ua\ tus ala\ cau tam mpồl jak ngan, mpồl cau dờng sơnam [òn dờng pơnjat tai geh lơh ngan nền nòn mờ mpồl đơng lam atbồ Đảng, gơnoar atbồ [òn lơgar ala\ kơna\ geh lơh mo di pal git at, geh đơs jơnau đơs, broa\ lơh di pal mờ bơta mùl màl tàm [òn lơgar.
Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp
Viết bình luận