VOV4.K’ho- Tŭ do, uă sươn plai gơ àl bơh cau lơh broă sa dê tàm ù tiah càr Dăk Nông gam mŭt tàm kàl pik tơnhàu. Tềng đăp bơta kòp Covid-19 gơbàn kal ke, broă tăc bro phan bơna gơtìp kal ke, bàr pe hìu bơnhă geh plai gơ àl uă neh pờ mpồng wă rò năc lòt còp, jà sa gời plai gơ àl tàm sươn tơn mờ ờ duh pal tă tơm priă; năc lơi geh jơnau kờñ blơi den geh mŭt is tàm sươn mờ rwah plai khăt gơboh jăt nùs he dê kờñ. Broă lơh do tăc geh phan bơna mờ geh tai tŭ nàng tam pà bal bơta mờng chài sền gàr tờm plai gơ àl geh cồng nha.

Hìu bơnhă ồng Thắng ơm tàm thôn 17, xã Nhân Cơ, kơnhoàl Dăk R’lấp, càr Dăk Nông geh rlau 500 tờm plai gơ àl thiều. Do là nam dơ̆ 2, sươn plai gơ àl mŭt tàm tơngai tơnhàu plai uă ngan, digơlan plai gơ àl lơh geh tàm kàl do pơgăp 20 tấn. Jăt ồng Thắng yal, tài gơrềng bơh kòp Covid-19, ală cau kă phan ờ huan blơi neh lơh kàl pik tơnhàu plai gơ àl nam do bơh hìu bơnhă ồng dê gơtìp kal ke bè broă tăc bro. Tàm tŭ hơ̆, sươn plai gơ àl bơh hìu bơnhă dê neh sơnđờm dum uă ngan. Ngan den tàng bè hơ̆ mờ hìu bơnhă ồng Thắng dê neh cih jơnau yal tàm mạng mpồl bơtiàn nàng jòi gùng tăc bro ai rlau 2 lồ plai gơ àl thiều gam tàm tơngai dum in. Ală ngai sơnrờp, hìu bơnhă ồng mìng tăc rah rài dùl êt lơm geh bàr pe kĭ gời bơh broă jàu mờ dờp. Mơya tus tŭ do, hìu bơnhă ồng neh tăc geh rlau dùl tấn plai gơ àl mờ tăc tơn tàm sươn tơn.

Ồng Thắng pà gĭt, bơh sơnrờp cau blơi mìng là cau gơ̆p bơyô, cau quèng lơm. Tơnơ̆ do, geh uă cau tăc rah rài, ală cau kơnòm să tus tơn tàm sươn nàng blơi plai. Hìu bơnhă ồng gam pờ tai mpồng nàng ai năc in mŭt còp sền. Năc tus tàm sươn plai gơ àl còp, sền, cùp rùp, sa plai gơ àl ờ sa priă, tŭ blơi cèng rê den hơ̆ sồng tơm priă bal mờ giă pơgăp 20 rbô đong dùl kĭ, ờ kas rlau pơndrờm mờ giă tăc tàm drà pơgăp 10 rbô đong dùl kĭ.

Lòt sền nàng gĭt ală broă lơh tam mờ sền gàr tờm plai gơ àl thiều mờ sa plai tơn plai gơ àl bơkah mơnga tàm sươn tơn lài mờ tŭ blơi cèng rê gơlơh kờñ ngan ai cau năc in. Tus tàm do, năc lòt nhơl ờ gŏ di mìng geh ơm tàm ù tiah trồ tiah mrềt niam, sàng goh lơm mờ gam lùp nàng gĭt tai bè broă tam, sơngka sền gàr, tê tờm he dê pik plai chi mờ sa tơn tàm sươn mờ ờ duh pal tă tơm priă dùl đong dùl kak lơi, dùl dơ̆ lòt sền nàng gĭt nhơl chờ pa ngan.

Sươn plai gơ àl bơh hìu bơnhă ồng Thắng dê mŭt tàm tơngai tơnhàu

Pờ mpồng wă rò năc lòt còp mờ sa plai tơn dong hìu bơnhă ồng Thắng ờ duh pal lòt drà nàng tăc plai chi mơya kung gam lơh geh priă jền pơgăp dùl tơlak đong pah ngai. Jăt ồng Thắng yal, tàm bơta geh ngan, broă tăc tàm drà mờ broă lơh do neh geh cau lơh broă sa tàm ală tiah tam chi sa plai tiơng pơnrơ tàm bàr pe càr, ƀòn dờng tàm gùt lơgar lơh geh cồng nha ngan. Mơya, gơwèt mờ cau lơh broă sa tàm càr Dăk Nông, broă do kung gam gơlơh pa ngan sơl. Broă lơh tàm tơrbŏ phan bơna tus mờ cau ngui sa bơh ồng Thắng dê pờ tơlik tŭ tơngai pa ai phan bơna lơh geh bơh lơh broă sa sươn sre tăc niam rlau mờ drà tàm dùl anih.

Broă lơh ai năc lòt nhơl in mŭt tàm sươn nàng còp sền ờ sa priă mờ tơm priă tŭ blơi plai chi dờp geh bơta đơs wơl niam ngan bơh năc lòt nhơl mờ cau ngui sa dê. Cau ngui sa, năc lòt nhơl ờ duh pal kơlôi rơcăng priă jền lòt còp, bơta bơkah plai chi, ờ duh pal kơlôi rơcăng rơngòt cau tơnguh ir priă jền mơya kung gam geh sa tơn phan sa bơkah pơnrơ ngan mờ giă ờ kas ngan tai. Tàm tŭ hơ̆, hìu bơnhă kung ờ duh pal kơlôi rơcăng rơngòt cau bơcăp giá, ờ duh pal tă dà kơlhề tŭ tơngai mờ priă jền tus tàm drà nàng tăc phan mơya kung gam tăc geh sơl phan lơh geh bơh sươn sre tàm sươn tàm bơta kal ke bè tŭ do.

Tŭ do, sươn plai gơ àl rlau 250 tờm tàm bă ù ơnàng 1 lồ mờ nggùl bơh ồng Nguyễn Văn Nuôi dê ơm tàm ƀòn Păng Sim, xã Trường Xuân, kơnhoàl Dăk Song gam mŭt tàm kàl pik tơnhàu. Nam do, sươn plai gơ àl mbòr ngan plai, plai lơh geh pơgăp 20 tấn. Lài do, tŭ ờ hềt geh kòp Covid-19, sươn plai gơ àl do gơ ai cồng nha pơgăp 300 tơlak đong. Mơya, tŭ do, broă tăc bro tìp kal ke tài bơh gơrềng bơh kòp Covid-19 dê.

Yal bè ală broă lơh lơh gơlik gơs sươn plai gơ àl do, ồng Nuôi pà gĭt: Nam 2004 lài do, hìu bơnhă ồng tam 180 tờm plai gơ àl mơya tơnơ̆ 5 nam kung gam ờ geh plai sơl. Ồng jà kỹ sư bơh ƀòn dờng Hồ Chí Minh rê tus tơn tàm sươn nàng dong kờl bơto pơlam mờ đòm jăt, ngui bơta jak chài măy mok tàm broă sơngka sền gàr den sươn plai gơ àl hơ̆ sồng sơnđờm geh plai. Tàm ală tŭ sơngka sền gàr, ồng roh tai 3 nam nàng kơlôi sơnơng mờ đòm jăt ngui tai bơta git wă, sươn plai gơ àl hơ̆ sồng geh plai sùm. Tàm 8 nam do, pah nam, sươn plai gơ àl bơh ồng Nuôi dê ndrờm ai tơnhàu bơh 15 tus 25 tấn plai, lơh geh priă cồng gĭt nđờ rơhiang tơlak đong.

Sươn plai gơ àl u hồng mbòr ngan plai bơh ồng Nguyễn Văn Nuôi dê gơ ai priă jền uă ngan

Sươn plai gơ àl geh hìu bơnhă ồng Nuôi tam jăt broă pơlam lơh sàng goh, den tàng plai niam, sơnề lơ ŭt, gar nsiăp, lơngồt di mơ, cau ngui sa kờñ ngan. Jăt ồng Nuôi yal, tờm plai gơ àl sùm bơtờp ală kòp ồm, tu pồt, plai gơtìp sràt...Den tàng bè hơ̆, tŭ tam làng bol pal rơcang lài sơndră mờ kòp bơh broă ngui vôi, ală bơta sơnơm sinh dược ndai. Kờñ plai geh bơta lơngồt, làng bol pal ơn phơng ka li di tơl ai tờm chi in. Broă kal ke ngan rlau jơh tàm broă sơngka sền gàr là lời sươn plai gơ àl mbòr plai, cau tam pal đòm jăt ngui bơta jak chài rồn bơklơn geh bơkàu.

Sươn plai gơ àl bơh hìu bơnhă ồng Nuôi dê là broă lơh cèng wơl priă jền lơh sa uă, pơgồp bơnah tam gơl tờm chi tam tàm ù tiah xã Trường Xuân, kơnhoàl Dăk Song, càr Dăk Nông. Tŭ do, hìu bơnhă ồng Nuôi neh pờ mpồng sươn plai gơ àl ai jơh tơl nă cau in mŭt còp, sền gời ờ sa priă. Tŭ ală cau lòt còp, sền sươn plai gơ àl, cau lơi kung blơi dùl êt plai. Bơta do dong ngai sơlơ geh uă cau gĭt tus sươn plai gơ àl bơh hìu bơnhă dê mờ kuơmàng rlau là broă tăc bro phan bơna geh ƀươn ƀoài rlau.

Quốc Học ai bơh Băo Dăk Nông- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến