VOV4.K’ho - Tơnơ\ mờr 6 nam mut lơh broă lơh dà lơgar bè bơt bơtàu bòn lơgar pa, muh mat bòn lơgar tàm xã Hoà Xuân, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Daklak neh geh uă tam gơl. Tus tu\ do, xã bơh sơn rờp lơh jơh 19 broă lơh, mờ gam lơh ngan nàng geh dờp là xã [òn lơgar pa:

Là xã lài ngan geh [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Daklak nàng rơwah lơh jơh jơnau kờ` broă lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa tàm nam do, xã Hoà Xuân đal git, broă bơt bơtàu [òn lơgar pa pal sơn đờm bơh tơl nă cau, tơl hìu nhă tàm tơl [òn. Den tàng, gơnoar atbồ tàm [òn lơgar neh đơng lam jơh ală mpồl lơh broă, mpồl bal lơh broă bal. Broă lam sồr, mblàng yal geh mut lơh tus tơl [òn mờ làng bol mờ uă broă lơh. Bơh hơ\ srơh sơmbat tê bal bơt bơtàu [òn lơgar pa geh gơ rề pràn ngan làm gùt tiah, pơn jờng làng bol tus bal pơgồp bal bơta pràn. Geh tu\, gơwèt mờ ală broă lơh kal ke bè gùng lòt [òn lơgar, làng bol kung neh git mờ jơh nùs tus bal mờ gơnoar atbồ tàm [òn lơgar, tă pơgồp ngai lơh broă, ù tiah mờ ală phan bơna tàm ù nàng lơh gùng lòt. Ồng Hoàng Biên Thuỳ, atbồ mpồl cau ling yau xã Hoà Xuân pà git: “Mut lơh broă lơh jơnau kờ` dà lơgar bơt bơtàu [òn lơgar pa den mpồl cau ling yau bol a` neh tă pơgồp bal mờ [òn lơgar, lam sồr cau tàm mpồl ai is ù, tă pơgồp ngai lơh broă, priă jền, hơ\sồng bal mờ ală broă lơh kơljap bè kơlik pơng gàr, mpồng nàng pờ gùng mut tàm [òn, tàm gùt xã nàng lơh jơh broă lơh bè gùng lòt.”

Bơdìh broă lơh bè gùng lòt, broă lơh bè phan bơna chài rơgơi, ròt mpồl lơh broă gùng dră bal mờ drà [òn lơgar kung là ală broă lơh mờ xã Hoà Xuân pal lơh jơh nàng gơtùi geh dờp là xã [òn lơgar pa tàm nam do. Gơwèt mờ broă lơh drà [òn lơgar, tơngai lài, xã neh lơh niam bă tiah kă bro, tam pà bơnàng drà. Đal git jơnau kờ` “ Drà pal ròng drà”, xã neh ngui bơta pràn is, lam sồr ală cau kă bro tă pơgồp priă jền nàng lơh drà tơl niam, mờ priă bơcri kờp du\ rlau 900 tơlak priă. Bulah là xã [òn lơgar, drà dềt mìng tac àng drim, mơya mờ bơta mblàng yal, lam sồr bơh gơnoar atbồ tàm [òn lơgar dê, git gùng dà broă lơh tàm broă bơt bơtàu [òn lơgar pa, uă hìu nhă kă bro tàm drà neh tă pơgồp nàng lơh drà. Bi ùr Nguyễn Thị Diễm Thuỳ, 1 nă cau kă bro tàm drà xã Hoà Xuân pà git: “Drà he dê den tac ờ ờ yòm, mìng tac àng drim gời, ờ di tac jơh ngai bè ală drà ndai, den tàng tă pơgồp oh mi kung ờ geh uă priă, mơya dilah geh kơnă hơđang dong kờl den cau lơi kung chờ hờp.”

Bơta [uơn go\ tàm xã Hoà Xuân tơnơ\ mờr 6 nam mut lơh broă lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa là muh mat [òn lơgar neh geh uă tam gơl, ngan là ròt broă lơh bè hìu bơsram, hìu sơnơm xã, gùng che đèng, dà ngui sa geh bơcri lơh niam ngan, dong bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn mờ drơng rài kis làng bol in. Bal mờ hơ\, git wă làng bol dê neh geh uă tam gơl loh làng ngan, đal git bơngă lơh tờm tàm broă bơt bơtàu [òn lơgar pa, bơh hơ\ jơh nùs tus bal mờ [òn lơgar mut lơh ală broă lơh dùl bă git is mờ geh kơ nòl. Bè hìu nhă ồng Hoàng Văn Khải, tàm [òn 1, xã Hoà Xuân, bulah mìng geh rlau 6 sàu ù mơya kung neh ai is bơnah ù geh 98 `jrong tiêu gam tàm tơngai tơnhàu, kờp priă rlau 80 tơlak nàng pờ dờng gùng. Ồng Khải pà git, git ală bơta kuơ dờng màng mờ broă lơh cèng wơl, ồng kung tă pơgồp dùl êt nàng lơh sir gùng lòt ală [òn, dong broă lòt rê mờ pơndiang phan bơna, phan bơh suơn sre geh [ùon rlau: “{òn lơgar pa den lài ngan cau tờm là làng bol mờ làng bol geh dờp kuơ. Mơya tàm bơta git wă pa ngan do den kung geh gơ rềng tơn bơh tơl nă cau ờ di là cau lơi kung ndrờm bal. Mơya bơta gơ rề dờng, bơta kuơ ală gah bè bơtàu tơnguh lơh sa [òn lơgar là loh làng ngan.”

Bè jơnau mờ bol a` pa yal, Hoà Xuân là dùl tàm bàr xã lam lài geh [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Daklak rwah nàng lơh jơh broă lơh bè bơ\t bơtàu [òn lơgar pa tàm nam do. Mờ bơta sền gròi bơh ală kơnă kuang bàng đơng lam bồ dê, bơta tàm sơm băt tê bal bơh jơh ală anih lơh broă chính trị mờ làng bol dê, tus tu\ do, xã neh jơh lơh tơngai dơ\ 1 mờ gam ơm kơ\p sền sơ wì là xã [òn lơgar pa. Cau ai tơngi\t jơnau do geh dơ\ lùp ồng Nguyễn Đức Thuận, Kuang atbồ Ủy ban Nhân dân xã Hoà Xuân bè ală broă lơh ngan bơh xã dê tàm broă lơh do. Jà làng bol mờ gơ\p bơyô iat bal:

Ơ ồng! Geh gi\t là tus tu\ tơngai do, xã Hoà Xuân neh jơh lơh jơh ală broă bơ\t bơtàu [òn lơgar pa. Dan ồng yal bè ală tu\ lơh ală broă tàm tơngai lài?

Ồng Nguyễn Đức Thuận: Nam 2016, geh bơta sền gròi bơh Mpồl đơng lam Đảng [òn dờng, Hội đồng Nhân dân mờ Ủy ban Nhân [òn dờng rwah xã Hòa Xuân là xã pơn jat tai nàng rề ơnàng lơh jơh 19 broă bơ\t bơtàu [òn lơgar pa. Mờ 4 broă gam wơl, tàm hơ\ geh: Gùng lòt, phan bơna- chài rơgơi, drà [òn mờ ală anih lơh broă chính trị- xã hội pràn kơldang kơ\ kơl jăp. Ủy ban Nhân dân pơgồp bal mờ jơh ală anih lơh broă chính trị- xã hội bơh xã tus tàm [òn, lơh ai ngui ală nghị quyết, geh broă rơndăp lơh, jàu kơnòl loh làng ai tơl gah sơnah lơh broă, mpồl cau mờ tơl nă kuang bàng lơh kơnòl 4 broă lơh do. Bol a` lơh ngan tus tu\ jơ do neh mờr lơh niam jơh.

Dơ\ dùl là bè gùng lòt, ală gùng lòt tờm gam geh lơh mờ lòt sền, jàu jat jơnau sồr. Tàm tơngai tus, ală gùng lòt kung neh geh jơh lơh bè bơta sră nggal mờ mìng gam ơm kơ\p jơnau sồr lơh 12 kơi sồ gam wơl nàng lơh geh rlau 70%.

Broă dơ\ 2 là bè phan bơna chài rơgơi den kung neh mờr lơh jơh sơl, jơh gùt xã geh hìu chài rơgơi gơtùi ngui nàng lơh uă broă tơrgùm tàm Ủy ban Nhân dân. 8 [òn geh 8 hìu chài rơgơi, tàm hơ\ geh 3 hìu mpồl bơtiàn mờ 5 hìu chài rơgơi [òn. {òn dờng Buôn Ma Thuột kung neh geh broă dong kờl tai priă jền nàng lơh ală hìu jă brê ai 8 tiah chài rơgơi tàm 8 [òn in. Mờ tiah tàp pràn să jan tơrgùm bal dùl anih.

Broă dơ\ pe là drà [òn, Hoà Xuân là dùl xã lơh broă sa sươn sre, drà dềt rah rài, gơ jat bơta kă bro tàm [ùi drim. Mơya, kung geh bơta sền gròi mờ bol a` ai priă jền is là uă ngan, hòi jà làng bol lơh broă sa, ală hìu kă bro tă pơgồp bal. Sră nggal tu\ do neh mờr lơh jơh sơl, mìng gam ơm kơ\p ki\ rơcang sơndră ồs sa tai là tàm ală nhai lồi nam do, bol a` geh lơh mờ lơh gơs.

Bè broă ală anih lơh broă chính trị den bol a` kung mờr lơh niam jơh sơl, bè bơta pal geh bơh mpồl kuang bàng dê kung bè ală mpồl kuang bàng atbồ bơh gah đảng, mpồl cau tus dì Ủy ban Nhân dân. Ală oh mi lơi ờ hềt lơh geh tơl ală bơta den ai lòt bơsram.

Bè hơ\ là sền bal den xã neh jơh lơh ală broă jat di jơnau kờn mờ tơngai pơrgon neh ai. Dan ồng yal bè mờng chài tàm ală tu\ lơh ală broă do tàm xã?

Ồng Nguyễn Đức Thuận: Nàng lơh ngan lơh jơh 19 broă bơ\t bơtàu [òn lơgar pa den bol a` geh lòt còp, lùp bơsram ală xã lơh geh tơl khà [òn lơgar pa tàm uă tiah mờ kuơmàng là tàm ù tiah [òn dờng Buôn Ma Thuột. Mờ ală mờng chài mờ bơta đơng lam bơh kơnă hơđang dê, kung bè bơta iat kơno mờ lơh ngan bơh kuang bàng mờ làng bol tàm xã dê. Mờng chài mờ bol a` ai geh hơ\ là bơta tam klac bal, ring bal mờ gi\t wa\ geh gùng dà broă lơh, chính sách Đảng mờ Dà lơgar dê tàm ală tu\ lơh ală broă lơh bơ\t bơtàu [òn lơgar pa. Dơ\ 2 là bơta bơceh pa, jòi lùp, jơh nùs mờ ko\ng bòl glar kal ke bơh ală cau lam bồ dê: Đảng lam bồ, gơnoar atbồ đơng lam, atbồ mờ ală gah sơnah lơh broă gah mặt trận mờ ală mpồl cau lơh broă lơh mblàng yal lam sồr mờ mpồl lơh broă bơtàu tơnguh [òn lơgar kung là dùl tàm ală mpồl cau kuơmàng neh pơgồp bơnah lơh gơs cồng nha. Mờ tàm hơ\, làng bol là cau tờm. Pal đơs ngan là dà kơlhề tă pơgồp bơh làng bol dê là kuơmàng ngan. Tài làng bol ơm kis rơha den tàng broă tă pơgồp lơh gùng là kuơmàng ngan rlau jơh mơya kung neh geh làng bol lơh dùl bă jơh nùs mờ dùl ròt sơl.

Jat ồng đơs den broă bơ\t bơtàu [òn lơgar pa tơngai dơ\ 1 neh geh ală bơta gơdờp bè lơi gơ wèt tus mờ rài kis làng bol mờ bơta bơtàu tơnguh bơh xã dê, ơ ồng?

Ồng Nguyễn Đức Thuận: Tàm tơngai dơ\ dùl do den pal đơs là là ală bơta lơh geh là uă ngan, ngan là jơnau gi\t wa\ bơh làng bol, jơnau gi\t wa\ bơh kuang bàng mờ cau geh đảng dê neh geh tơnguh tai uă ngan. Broă bơ\t bơtàu [òn lơgar pa den cau tờm kung gam là làng bol sơl, bơh broă bơtàu tơnguh rài kis tus nùs nhơm, làng bol neh geh bơta rơcang lài mờ neh gi\t wa\ sơl. {òn lơgar pa tu\ do ờ go\ di là hìu duh broă, ờ go\ di là gùng lòt kung ờ go\ di là hìu jơnhoa cờn tai mờ [òn lơgar pa gơ cèng bơta tơl làm, bơh rơndăp tăp sèng phan bơna, bơtàu tơnguh rài kis phan bơna mờ nùs nhơm, làng bol gơlơh chờ hờp ngan. Jat a` den bơta lơh geh bơh bol he dê hơ\ là tơnguh jơnhoa bè jơnau gi\t wa\, bơtàu tơnguh bơta niam tàm rài kis làng bol dê, muh mat [òn lơgar dê kung geh niam rlau. Srơh jơh gùt làng bol bơ\t bơtàu rài kis ngac ngar jak chài, jơh gùt làng bol bơ\t bơtàu [òn lơgar pa kung neh gơ lòt mu\t tàm broă lơh broă ngan ngồn mờ lơh geh jơnau kờn neh sồr lơh.

Ơi, ưn ngài ồng uă ngan!

              Cau cih mờ yal tơnggit : K’Duẩn- Lơ Mu K’ Yến- Ndong Brawl- K’Brọp