VOV4.K’ho- Tềng đăp giă tăc bro uă bơta phan lơh geh bơh sươn sre gơmù lơyah ngan lơh priă lơh geh bơh uă làng bol lơh broă sa dê gơtìp gơrềng. Mơya, ngui niam trồ tiah mrềt niam sùm, bă ù gơdờp mờ tờm chi sa plai, uă hìu bơnhă tàm càr Dăk Nông neh rơcăng lài tam gơl rơndăp tăp sèng chi tam, lơh gơlik geh ală phan bơna lơh geh bơh sươn sre niam, bơkah ngan, cèng wơl cồng nha lơh sa uă.

Ồng Lầu A Si ơm tàm thôn Phú Xuân, xã Dăk Nia, ƀòn dờng Gia Nghĩa, càr Dăk Nông geh rlau 36 lồ ù mìr. Lài do, tàm bă ù mìr do, ồng tam kơphê, tiêu mơya tờm tiêu gơtìp chơ̆t jơh dùl ròt, giă tăc tŭ den gơguh, tŭ den gơmù den tàng cồng nha lơh geh dùl êt ngan. Ồng Lầu A Si neh khin cha tam gơl tus tam tờm pơnăt Thái, tam bơrlŭ bal mờ tờm chi ƀơ mờ sầu riêng. Ồng Lầu A Si pà gĭt, sươn chi geh sơngka sền gàr di bơta chài bơh hơ̆ gơ ai phan bơna niam, bơkah ngan mờ giă tăc kung niam ngan sơl, jơnhoa tus uă dơ̆ pơndrờm mờ tam kơphê. Mờ rlau 15 lồ ù tam tờm pơnăt Thái, 1 rbô tờm ƀơ mờ 5 rbô tờm sầu riêng tam tàm bơrlŭ bal mờ tiêu, kơphê pah nam cèng wơl priă jền ai hìu bơnhă ồng Si in tus 5 tơmàn đong. Ồng Lầu A Si, pà gĭt: Añ sơnđờm tam tàm bơrlŭ bal bơh nam 2000 mìng tam tàm bơrlŭ bal tờm tiêu bal mờ tờm kơphê lơm, ai tam tàm bơrlŭ bal chi sa plai den là bơh nam 2004. Broă lơh tam tàm bơrlŭ bal chi tam do geh ƀươn là dong kờl bal kis dờng niam bal. Tŭ do, tờm kơphê bulah geh gơtìp dà mhual lơh aniai den tàng ờ geh tơnhàu mơya neh geh tờm tiêu dong kờl, tàm bơsir wơl, mờ tờm tiêu bulah gơtìp tăc gơmù giă uă ngan den neh geh tờm chi sa plai bơsir ai he in, ndrờm bè bơnhă ồs pe nơm jơng den tài, den là niam rlau mờ mìng tam dùl tờm chi tam lơm. Broă lơh tam tàm bơrlŭ bal chi sa plai gơ ai priă jền uă, ală nam dùl êt den kung geh đau 3 tơmàn đong sơl, ai ală nam mờ geh uă den là geh pơgăp 5 tơmàn đong.

Tơnơ̆ mờ tŭ tiêu sùm gơmù giă mờ bơtờp kòp chơ̆t, mò Nguyễn Thị Tươi ơm tàm thôn Nghĩa Hoà, xã Dăk Nia, ƀòn dờng Gia Nghĩa, neh tam gơl rlau 2 sàu ù nàng tam biăp sa tàm hìu krơh ngui măy mok jak chài pa rài do dê. Mò Nguyễn Thị Tươi pà gĭt, gŏ trồ tiah mrềt niam, ndrờm bè bàr pe tiah tam biăp tàm càr Lâm Đồng dê sơl den tàng añ lòt tus Dà Làc lùp bè broă tam biăp bơh khi dê. Kơnờm lơh jăt niam ală broă pơlam lơh biăp kloh bơkah den tàng biăp sa lơh gơlik geh ndrờm geh ală cau blơi tus blơi tơn tàm sươn. Mò Nguyễn Thị Tươi, yal: Biăp tàm do añ gŏ kis dờng niam ngan, ù tiah gơdờp ngan mờ tờm biăp, giă kung niam sơl. Añ tam tơl ală bơta biăp, biăp sơvê, biăp cải ngọt, biăp cải thià, rơpual, plai nhồng, blơn sŭt....drà geh biăp lơi den añ tam biăp biăp hơ̆. Pah nhai, sươn biăp gơ ai he in priă jền pơgăp 20 tơlak đong sơl.

Jăt ồng Nguyễn Văn Ban- Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Dăk Nia yal, tŭ do, xã neh geh rlau 1 rbô lồ ù tam chi sa plai geh làng bol tam tàm bơrlŭ bal tàm sươn kơphê, tiêu. Làng bol neh bơtàu tơnguh 15 broă lơh lơh broă sa sươn sre ngui măy mok jak chài pa rài do dê mờ lơh broă sùm 3 hợp tác xã lơh broă sa sươn sre bal mờ uă hìu bơnhă tus bal lơh gơlik ală phan bơna sươn sre jăt gùng dà VietGap. Kơnờm tam gơl chi tam dipal den tàng rài kis làng bol dê bơtàu tơnguh rlau loh làng ngan. Ồng Nguyễn Văn Ban, yal: Bol añ gam bơto pơlam ai ală thôn, ƀòn in crơng gơs ală mpồl lơh broă bal, hợp tác xã tam chi sa plai, nàng bơh hơ̆ geh lơh bal gròi sền ală broă lơh sa tơnơ̆ hơ̆ den hơ̆ sồng hơ pơrgon bè bơta niam bơkah. Làng bol jơh nùs ngan, nhhăp nhhar ngan, lùp jòi ală sơntìl pa. Tŭ do, geh uă hìu bơnhă gam pơn jăt tai tam tờm macca, bol añ neh lùp mờ Anih tờm Bơto pơlam dong kờl lơh broă sa sươn sre càr dê, Mpồl ătbồ tiah lơh broă sa sươn sre ngui măy mok jak chài pa rài do dê nàng lơh bè lơi pơlam gùng dà ai làng bol in tam gơl chi tam pal lơh geh bơta niam chi sơntìl mờ rài tơnơ̆ do drà kă bro. Dùl bơta ƀươn tai là tàm ù tiah xã neh geh dùl công ty gam lơh ală sră nggal nàng bơcri priă lơh dùl hìu măy lơh gơlik phan bơh chi sa plai, plai màk do là bơta ƀươn ai drà kă bro in bè jŏ jòng.

Broă tam gơl ală bơta phan tam tàm bă ù tam kơphe mờ tiêu tàm xã Dăk Nia, ƀòn dờng Gia Nghĩa, càr Dăk Nông neh geh cồng nha loh làng. Dơ̆ lùp ồng Nguyễn Văn Chương, Kuang atbồ Anih bơto pơlam broă lơh sa suơn sre càr Dăk Nông bè tơngu me gơrềng tus mờ broă tam gơl phan tam, gàr niam broă tăc ală bơta phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre pa ƀòn lơgar dê geh lơh loh tơngu me do.

Ơ ồng, ồng gơtùi pà gĭt ală broă tam gơl tàm broă tam gơl phan tam tàm càr Dăk Nông tŭ ală phan geh lơh bơh ală bơta phan tam tờm sùm gơmù khà priă tăc?

Ồng Nguyễn Văn Chương: Tàm ală nam do, khà priă phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre đơs bal, kơphe, tiêu đơs is geh ală tam gơl jăt bơta ờ geh kuơ. Ai gĭt do là ală bơta phan tam tờm bơh càr dê mờ 130 rơbô lồ ù tam kơphe mờ di pơgăp rơlao 30 rơbô lồ ù tam tờm tiêu, Sở Nông nghiệp mờ Phát triển nông thôn càr Dăk Nông neh đơng lam Anih bơto pơlam broă lơh sa suơn sre càr lơh jăt ờ uă broă lơh tam bơrlŭ bal, kung bè tam gơl broă tam kơphe, tam tờm tiêu nàng kờñ tơnguh khà priă geh tàm dùl bă ù lơh sa, tơmù bơta ờ niam tàm drà kă bro tŭ tam gơl khà priă. Tơngu me tờm là nàng tơnguh bơtàu broă lơh sa suơn sre kơl jăp, gơdờp mờ tam gơl trồ tiah mờ rơhời lơh gơs tiah tam bơrlŭ bal tơrgùm. Mùl màl geh ờ uă broă lơh mờ broă bơto pơlam broă lơh sa suơn sre neh bơyai lơh tam bơrlŭ bal mờ tam gơl phan tam geh cồng nha mờ he gơtùi sền gŏ hơ̆ là broă tam bơrlŭ bal bơh tờm kơphe là phan tam tờm mờ tờm tiêu.

Bơdìh hơ̆ tai, geh broă dong kờl bơh Anih bơto pơlam broă lơh sa dà lơgar den Anih bơto bơtê bnroă lơh sa suơn sre càr Dăk Nông neh lơh jăt di pơgăp 100 lồ bè broă lơh do, mờ neh lơh gơs geh tiah tam bơrlŭ bal tơrgùm tàm kơnhoàl Tuy Đức. Mờ tàm ală tơngai pa do, broă tam gơl bè phan tam bơrlŭ bal tàm càr Dăk Nông geh tơrgùm uă ngan hơ̆ là tờm chi sa plai, mìng tàm bàr bơta tờm chi là sầu riêng mờ ƀơ neh geh tam bơrlŭ bal uă tàm ală suơn kơphe. Mờ geh broă dong kờl bơh Anih bơto pơlam broă lơh sa suơn sre dà lơgar kung bè Sở Nông nghiệp mờ Phát triển nông thôn tus tŭ do Anih bơto pơlam broă lơh sa suơn sre càr neh lơh jăt geh 30 lồ bè broă lơh do. Kuơ màng, bă ù tam bơrlŭ bal tờm ƀơ, tờm sầu riêng neh geh lơh pràn ngan. Lài ngan neh lơh gơs ală tiah tam bơrlŭ bal tơrgùm, lơh gơs ală mpồl geh nùs nhơm kờñ gơboh bal, ală mpồl tam bơrlŭ lơh jăt broă lơh hợp tác xã. Geh ờ uă mpồl hìu neh geh gùng dà tơnguh bơtàu lơh gơs dùl tiah mờ geh dờp bal bè VietGap.

-Gah bơto pơlam broă lơh sa suơn sre neh geh ală broă dong kờl bè lơi gơwèt mờ làng bol lơh broă sa suơn sre tàm ù tiah càr ơ ồng?

Ồng Nguyễn Văn Chương: Bơdìh mờ broă bơ̆t bơtàu broă lơh, dong kờl bè kỹ thuật. Anih bơto pơlam broă lơh sa suơn sre gam ai loh geh ờ uă kơnòl lơh broă bal mờ làng bol, hơ̆ là dong kờl làng bol lơh jăt ală khà broă kỹ thuật di pal mờ tơngu me là geh sră dờp nàng lơh geh phan geh lơh ờ do ờ dă. Kuơ màng bol añ sền kuơ ngan ală phan tam bơrlŭ bal, tàm hơ̆ uă ngan là tờm chi sa plai. Do là ală tờm chi geh ngui plai ris, den tàng broă gàr niam kỹ thuật tàm broă tam mờ sền gàr, gàr niam ờ do ờ dă bè phan sa gơwèt mờ gah lơh sa suơn sre là dùl bơta mờ đah bơto pơlam broă lơh sa suơn sre lơh jăt bal mờ làng bol nàng dong kờl.

Bơdìh hơ̆ tai, nàng gàr niam geh ờ uă khà phan geh lơh uă di lah pơgồp bal mờ broă kă bro tàm drà den Anh bơto pơlam broă lơh sa suơn sre dong kờl làng bol lơh gơs ală mpồl kờñ gơboh, mpồl lơh broă bal, kung bè gùng dà lơh gơs ală hợp tác xã drơng broă kă bro mờ ală phan do dê.

Ơ ồng, đah bơto pơlam broă lơh sa suơn sre neh pơgồp bal bè lơi nàng dong kờl tăc ală phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre ƀòn lơgar in?

Ồng Nguyễn Văn Chương: Lơh jăt broă rơndăp lơh bơ̆t bơtàu wơl bơh gah lơh sa suơn sre gơdờp mờ tam gơl trồ tiah, kung bè rơndăp broă tơnguh uă bơta kuơ công nghệ càr dê den càr Dăk Nông neh lơh gơs ală tiah lơh sa. Mờ broă tam bơrlŭ bal bơh Anih bơto pơlam broă lơh sa suơn sre neh geh ai gùng dà broă lơh jăt mờ tiah hơ̆. Mùl màl bè bol añ bơ̆t bơtàu broă tam bơrlŭ bal tờm mắc ca tàm kơnhoàl Tuy Đức, tam bơrlŭ bal tờm chi sa plai tàm ƀòn dờng Gia Nghĩa mờ kơnhoàl Dăk Glong, hơ̆ là ală broă lơh neh geh ai gùng dà broă lơh lài.

Bơdìh hơ̆ tai, gah lơh sa suơn sre neh ai gùng dà broă lơh tŭ lơh gơs ală tiah tam bơrlŭ bal den geh lơh sa suơn sre geh ai gùng dà broă lơh gơs, tăc phan geh lơh di jăt mờ mpồl bơta geh kuơ. Mơya broă lơh ală hìu lơh gơs, tăc, ală hìu mrềt là broă pal geh lơh mhar, den tàng geh lơh sa suơn sre càr dê pal lơh mhar mờ di pal hơ̆ sồng geh tus mờ phan geh lơh bơh làng bol lơh geh. Nàng rơcang hòi jà bơcri priă mờ lơh gơs ală hìu măi lơh gơs ing, lơh gơs phan ngui sa den tŭ do geh uă mpồl lơh broă, cau dùl nă să lơh is neh lơh broă bal tàm tiah lơh sa mờ măi mŏk, kung bè tiah lơh sa suơn sre công nghệ cao nàng lơh jăt ală broă lơh gơs ing, lơh gơs ờ uă phan geh lơh tờm, tàm hơ̆ geh sền kuơ tus mờ plai sầu riêng mờ plai ƀơ.

Bol añ bơto sồr làng bol ngui ală bơta kuơ tàm broă tam phan tờm nàng tơnguh bơtàu broă tam tờm chi sa plai. Mơya, tàm broă tơnguh bơtàu tờm chi sa plai den geh gùng dà mờ geh broă pơgồp bal lài. Broă pơgồp bal tàm do geh tơlĭk bơh broă pơgồp bal mpồl hìu, mờ lơh gơs ală broă pơgồp bal bơh anih lơh kung bè anih blơi, nàng lơh jăt broă tăc phan geh lơh tơnơ̆ do in.

Ơi, dan ưn ngài ồng uă ngan!

Cau cih Tuấn Anh- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến mờ Ndong Brawl