VOV4.K’ho - Tàm tu\ pria\ jền dà lơgar lời tus broa\ lơh atbồ sền gàr brê gam ờ ua\, den pria\ jàu tus broa\ atbồ sền gàr brê neh dong ala\ mpồl cau tờm brê tàm càr Kon Tum geh pria\ bơsir bal  kuơ màng ngan  nàng sền gàr mờ bơtàu tơngguh brê niam rlau. Ala\ broa\ lơh nhap nhar geh gơ  dờp niam bơh broa\ lơh do tàm Tiah sền gàr chi che phan geh is  brê Ngọc Linh la dùl pơnyơu.

Tiah sền gàr chi che phan geh is brê Ngọc Linh tàm kơnhòal Đak Glei, càr Kon Tum geh ba\ ơnàng rlau 36.700 lồ, ua\ ngan ba\ ù do geh dờp broa\ lơh jàu pria\  sền gàr brê. Geh khà pria\ rlau 5 tơmàn pria\ pah nam,  mpồl geh khà pria\ kờ` drơng broa\ lơh bè atbồ sền gàr brê,  rcang sơndra\ ồs sa brê, sền gàr li la phan brê, mờ kung tơmù bà broa\ sơnđìng ngan tàm pria\ jền dà lơgar. Ồng Đinh Ngọc Thanh atbồ Ban quản lý Tiah sền gàr  chi che phan geh is tàm brê Ngọc Linh ai git:

Bơh khà pria\  ta\ geh bơh broa\ sền gàr brê pah nam, mpồl neh rcang lài lơh geh broa\ lơh mut lơh broa\ lơh sền gàr brê,  geh dong lài ala\ broa\ lơh, ala\ broa\ lơh geh ai go\ jal mhar bè jàu khòan sền gàr brê ai tus ala\ hìu nha\, mpồl bơtìan, mpồl tiah gùt dar Tiah sền gàr, mơ kung geh ky\ sra\ dờp cau lơh broa\ mờ mpồl drơng broa\ bè atbồ sền gàr brê, bơcri bơt bơtàu ala\ broa\ lơh kờ` ngan drơng broa\ atbồ sền gàr brê rcang sơndra\ ồs sa brê mờ mblàng pơlam bơto bơtê adat boh lam tus mờ mpồl bơtìan làng bol ơm kis.

Kơnờm geh pria\ ta\ geh bơh broa\ lơh tam mờ sền gàr brê, bơh nam 2012 tus tu\ do,  Ban  quản lý Tiah sền gàr chi che phan geh is brê Ngọc Linh geh pria\ nàng tơngguh mpồl, blơi ala\ phan ma\y mok kờ` ngan drơng broa\ lơh atbồ sền gàr brê. Mpồl neh ky\ sra\ dờp lơh broa\ di tu\ tơngai mờ 35 na\ cau, pria\ nhai kờp bal 3 tơlak mơ gùl tàm dùl na\ dùl nhai, lơh pa 1 anih atbồ sền gàr brê, lơh 30 kơi sồ gùng lòt sền brê,  lơh 3 hìu kù sền gròi ồs, lơh 4 pang mpàn yal tơnggit lài sơndra\ ồs sa brê, 10 pang mpàn yal mblàng sùm, 6 pang mpàn mblàng yal bè broa\ lơh jàu pria\ sền gàr brê,  tơs di 1 rbô pang mpàn 3 mum mờ tơnggu me kơryan ngan kơl mus chi brê,  ờ ai chu brê tàm tiah geh pơhìn sơ gràm ua\ ngan,  lơh geh rlau 300 jrong nhar khà I tàm gùng nhàr mờ tiah sền gàr ...

Kờ` làng bol [òn lơgar đềt mềr rlau mờ brê, geh kơnòl tàm atbồ sền gàr brê, ban quản lý Tiah  sền gàr  chi che phen geh is brê Ngọc Linh neh jàu khàn rlau 22 rbô lồ brê ai tus git nđờ rhiang hìu làng bol, 4 [òn mờ 9 mpồl mờ pria\ geh jàu tus 400 rbô pria\ dùl lồ, dùl nam. Chờ ngan la  git wa\ bơh làng bol tàm sền gàr mờ bơtàu tơngguh brê geh tơngguh loh ngan. Bi A Đáp kis tàm xã Đak Man, kơnhòal Đak Glei, ai git:

Làng bol sền gàr brê ờ kơl dơm chi. Làng bol sền gàr tiah sền gàr  den ờ ai cau mut tàm tiah sền gàr. Dilah geh cau mut den geh yal mo mờ anih sền, hala mờ xã. Tàm [òn sền gàr geh 5 na\ cau lơh gơs dùl mpồl, nhai den lòt sền di 5 dơ\. Lài do, ờ hềt crơng gơs mpồl  do la làng bol bơh bơdĩh geh mut tàm brê. Crơng gơs mpồl  do la  ờ geh cau khin mut tàm brê tai. Brê cat pràn niam rlau.

Kơnờm mut lơh geh cồng nha broa\ lơh jàu pria\ sền gàr brê, broa\ lơh sền gar  bơtàu tơngguh brê tàm Tiah sền gàr chi che phan geh is brê Ngọc Linh  neh lơh geh ua\ cồng nha chờ ngan. tàm hơ\ mpờl go\ ngan la mpồl neh sền gàr  bè ờs ba\ brê geh jàu atbồ, tơngguh bơta gơ glòm brê dê geh tus rlau 98%, gàr niam tiah kis tàm brê, ala\ bơta kuơ li la sinh học geh sền gàr mờ bơtàu tơngguh, bơta kơl mus chi brê, sơ gràm rề  ù brê tìs lơh mìr, tơnhàu dơm chi mờ  chi brê  tìs neh gơmù ua\ ngan... Bi Thái Kim Nhật, atbồ Trạm kiểm  lâm Đak Man, Ban quản lý Tiah sền gàr chi che phan geh is brê Ngọc Linh ai git,  broa\ lơh jàu pria\ sền gàr brê neh gơ dờp niam  ngan tus rài kis kung bè bơta git wa\ sền gàr brê bơh làng bol tàm [òn lơgar:

Ngan ngồn la tơnơ\  geh dờp khòan  atbồ sền gàr brê, ala\ [òn neh lơh geh pơrgon lơh is ai Ban quản lý sền. Tàm pơrgon hơ\ geh ai go\, lài jơh la bơta pràn lòt sền  rwàng brê, geh lơh bal mờ trạm. Dơ\ 2 la lơh glài ala\ hìu lơh tìs ala\  quy định bơh pơrgon dê. Do la dùl broa\ lơh dong kờl làng bol bơtàu tơngguh lơh sa. Khà pria\ mờ làng bol ngui ua\ ngan geh blơi sơntìl phan tam, phan ròng, bè sơntìl kơphe, bời lời nàng tơngguh lơh sa bơtàu tơngguh lơh sa hìu nha\.

Kờ` chồl guh rlau tai cồng nha broa\ lơh  jàu pria\ sền gàr brê, tàm tơngai tus, Ban quản lý Tiah sền gàr chi che phan geh is brê Ngọc Linh pơnjat tai geh tơngguh broa\ lơh mblàng pơlam  broa\ lơh jàu pria\ sền gàr brê tus làng bol tàm do, sền wơl ba\ brê geh pơhìn  cau sơ gràm ua\,  tiah rềp làng bol ơm kis, lơh mìr pờ ơnàng ba\ ù khòan sền gàr brê làng bol [òn lơgar in, bơyai lơh tàm ala\ xã tiah  jat gah rèng tiah sền gàr, mờ kung tơngguh dờp khòan tơngai tus 5 nam nàng cau tus bal iang nùs đềt mềr mờ brê,  tơngguh mpồl cau lơh broa\ drơng broa\ mut lơh broa\ lơh sền gàr brê, bơcri  lơh ala\ broa\ lơh kờ` ngan, blơi ala\ phan bơna ma\y mok drơng broa\ at bồ sền gàr brê, tơngguh broa\ lơh lòt sền ting kup mờ bơsong kràn ala\ ala\ broa\ lơh aniai tus mờ brê.