VOV4.K’ho- Ka leo (gơlơh bè ka ko), dùl tàm bơta ka ai priă lơh geh uă sơnđờm geh cau lơh broă sa tàm Lâm Đồng ròng tơrlòng lài tàm tơnau dà. Mờ cồng nha bơh sơnrờp pà gŏ, ka leo ngan ngồn gơtùi kis mờ trồ tiah tàm tiah kơh bơnơm, hơ pơr gon ală tơngai geh tơnhào uă.

Bi Trần Hữu Tự, ơm tàm thôn Tân Hóa 2, xã Lộc Nga, ƀòn dờng Bảo Lộc, càr Lâm Đồng mùl là hìu bơnhă làng bol geh bơta mờng chài ròng ka dà ờs kă bro bè ka rô phi, ka chép, ka trắm. Nam 2020, jat jơnau bơto pơlam bơh Kuang bàng lơh sa suơn sre dê, bi ròng tơrlòng lài ka leo, dùl sơntìl ka gam pa ngan bơh jơh ală hìu bơnhă cau lơh broă sa ròng ka tàm tiah kơh bơnơm dê. Mờ cồng nha bơh sơnrờp pà gŏ, tơnau ròng ka hìu bi dê là tiah ka leo kis mờ dờng pràn niam ngan.

Mìng mờ tơnau ròng ka ơnàng 2 sào, nhai 6 nam 2020, bi neh tơngklàs 2 rơbô nơm kòn ka leo sơntìl. Sơntìl ka bơh Anih tờm bơto pơlam lơh broă sa càr Lâm Đồng dê dong kờl, Anih tờm gam dong kờl tai 70% khà lơ̆ ai ka in sa kung bè tàm jàu bơta chài ròng ka. Bi đơs: Ka leo sơntìl tŭ tơngkàs kơn jơ̆ pơgap bơh 7 tus 8 gràm dùl nơm, kơn jơ̆ pơgap 150 nơm dùl kĭ. Tơnơ̆ 10 nhai ròng, kŭp 1 kòn ka leo kơng kơnjơ̆ kờp bal 1 kĭ 4 gram dùl nơm, sền bè ka dờng pràn niam.

Jat bi Tự, ka leo là ka sa mang. Tŭ gam dềt, ka leo sa lơ̆ là tờm.  Tŭ rơhời dờng, ka leo sa phan kis bè ka dềt, ka ti dềt... ƀuơn ngan ròng mờ gơ lơh bè ờ geh kòp. Ka kis tàm tơr è tơnau dà, den đah dà hơđang, bi kung gam gơtùi ròng ka sa hơđang mat dà bè ka trắm, ka rô phi.

Bi Tự pà gĭt, lài mờ tŭ tơngkàs ka tàm tơnau dà, bi rào kloh ngan tơnau dà, rơsìh ƀòk vôi, sih phơng hữu cơ nàng dà in kloh, geh uă phan pràn, bơkah. Tơnau dà geh ală ding dà geh van, jồr dà nàng dà in lik mờ mut tàm dà croh Lộc Nga den dà kloh ngan mờ dà geh tàm ala sùm. Den tàng, mpồl ka leo geh tiah kis rềp mờ tiah ơm kis geh is, ờ gŏ gơbàn kòp. Bơdìh hơ̆, bi Tự gam ròng uă ka rô phi. Sơntìl ka rô phi sa hơđang mat dà, uă ka rô phi me deh tap, tap deh ka kòn, lơh phan sa bơkah ai ka leo in tàm tiah tơr è tơnau dà in.

Bi Nguyễn Văn Thành, Kuang bàng Anih tờm bơto pơlam lơh sa suơn sre càr Lâm Đồng pà gĭt, ka leo gơwèt ka kơltau ntiar. Ka să jan dờng, geh uă bơta pràn bơkah, poăc ka dê ƀô thồm bơkah, den geh drà kă bro kờñ ngan den tàng tàm tiah geh is, ka leo neh geh gơtìp kŭp uă ngan, dà dờng, dà croh ka leo ờ hoan geh ngan tai. Den tàng, Anih tờm lơh jat broă lơh “ròng ka leo kă bro tàm tơnau dà” nàng ròng tơrlòng lài dùl phan ròng geh priă lơh geh uă.

Mờ ală broă lơh neh lam lơh, kờp giá tăc kờp bal 90 rơbô đong dùl kĭ ka leo kă bro tàm drà kă bro dê, tŭ tơnhào ală hìu bơnhă digơlan geh bơh 140 tus 160 tơlak đong dùl hìu bơnhă. Cồng nha broă lơh pà gŏ, bàr pe tiah geh tơl bơta di pal gơtùi ròng uă ka leo kă bro. Broă lơh do neh dong làng bol geh tai bơta sac rơwah phan ròng pa nàng kờñ ala ală phan ròng ờs mờng, bơh hơ̆ tơnguh bơta niam phan ròng tàm dà, ngai sơlơ di pal mờ jơnau kờñ drà kă bro tàm ù tiah càr Lâm Đồng dê.

Jat băo Lâm Đồng-  Cau mblàng K’ Hạnh