VOV4.K’ho- Nàng gàr ală sươn kơphê, tiêu mờ lơh geh tai priă jền, uă cau lơh broă sa tàm xã Nhân Cơ, kơnhoàl Dăk R’lấp, càr Dăk Nông neh khin cha tam tàm bơrlŭ bal tờm chi sa plai tàm dùl bă ù bal. Broă lơh do neh cèng wơl priă jền lơh sa uă, ngan là gơwèt mờ tờm sầu riêng tam tàm bơrlŭ bal.

Ồng Phạm Văn Phú ơm tàm thôn 8, xã Nhân Cơ, kơnhoàl Dăk R’lấp, càr Dăk Nông geh sươn sầu riêng ơnàng mờr 02 lồ neh ai sa. Ồng pà gĭt, hìu bơnhă ồng dê sơnđờm tam sầu riêng tàm bơrlŭ bal tàm sươn kơphê bơh nam 2010. Tus nam 2015, den gơ ai plai nam sơnrờp. Bơh hơ̆ tus tŭ do, cồng nha lơh geh mờ priă lơh geh pơn jăt tai gơguh rơhời. Nam 2020, neh lơh geh rlau 400 tơlak đong tàm dùl lồ. Nam do, bulah kal ke tài bơh kòp Covid-19, mơya broă tăc sầu riêng kung gam ƀươn ngan sơl. Tŭ do, ồng Phú gam pơn jăt tai rề ơnàng bă ù tam tàm bơrlŭ bal tai 03 lồ sầu riêng. Ồng Phú yal: Añ gŏ cồng nha bơh tờm sầu riêng tam tàm sươn kơphê gơ ai cồng nha mờ priă lơh geh uă. Bè nam pa do, hìu bơnhă lơh geh 400 tơlak đong bơh tăc sầu riêng. Nam do, gŏ sầu riêng gam bơtàu tơnguh, pah nam cồng nha lơh geh uă rlau, niam rlau, giă geh 40 rbô tus 50 rbô đong dùl kĭ den làng bol iang nùs ngan. Añ gŏ gơlơh là chờ hờp ngan tŭ giă tăc bro bơh tờm sầu riêng dê gơ bơsir wơl ai tờm kơphê mờ tờm tiêu in den gŏ gơlơh kơ̆ kơl jăp ngan.

Ờ gŏ di mìng sơngka sền gàr tam tàm bơrlŭ bal sươn sầu riêng bơh he dê, ală hìu bơnhă gam lơh bal nàng tàm dong kờl bal mờ gơ̆p bè sơntìl, bơta chài mờ lơh gơs ală anih lơh gơlik phan kă bro lơh geh jơnau kờñ blơi mờ khà uă bơh ală mpồl lơh sa kă bro dê tăc mờ lơgar ndai. Tŭ do, Câu lạc ƀộ sầu riêng Nhân Cơ neh geh 18 hìu bơnhă lơh bal, bal mờ bă ù ơnàng rlau 78 lồ. Ồng Đoàn Hồng Thịnh là cau tàm Câu lạc ƀộ sầu riêng xã Nhân Cơ pà gĭt, kơnờm lơh bal tàm broă lơh bal lơh sa den tàng phan bơna lơh geh ờ gam gơtìp ală cau kă phan bơcăp giă. Tờm sầu riêng neh cèng wơl priă jền uă mờ kơ̆ kơl jăp rlau uă ngan pơndrờm mờ lài. Ồng Đoàn Hồng Thịnh, yal: Bol añ kơ̆p kờñ ală anih lơh broă geh gơnoar dà lơgar sền gròi, ai tơl bơta ai bol añ in lơh gơs wèt tus crơng gơs hợp tác xã mờ lơh sră cih mat ală măt kă bro phan Vietgap Gloƀalgap. Mờ pơlam gùng dà bơtàu tơnguh sầu riêng sàng goh nàng lơh geh jơnau kờñ bơh cau ngui sa dê, do kung là gùng dà lơh geh jơnau kờñ bal bè bơtàu tơnguh bơh rài lơh broă sa sươn sre tŭ do dê.

Jăt mò Nguyễn Thị Thu Nguyệt- Kuang ătbồ Mpồl Cau lơh broă sa xã Nhân Cơ dê yal, tŭ do, jơh gùt xã neh geh rlau 300 lồ tờm sầu riêng, mờ pơgăp 200 lồ neh gơ ai sa. Giă sầu riêng 2 nam do pơgăp bơh 30 rbô tus 50 rbô đong tàm dùl kĭ gơ jăt tàm tơl tŭ tơngai, dong cau tam lơh geh priă jền uă ngan. Tàm hơ̆ geh uă hìu bơnhă geh priă jền pah nam rlau 200 tơlak đong, kung geh hìu lơh geh priă 1 tơmàn đong. Kơnờm tam tàm bơrlŭ bal tờm chi sa plai den tàng rài kis làng bol dê bơtàu tơnguh rlau loh làng ngan. Mò Nguyễn Thị Thu Nguyệt, đơs: Xã Nhân Cơ gam lơh sră dan cih măt phan kă bro sầu riêng nàng yal tơlik tus ală càr ndai mờ lơh geh wơl priă jền uă đau sơl ai làng bol in. Mpồl cau lơh broă hòi jà làng bol ală bă ù lơi kơphê mờ tiêu gam niam den pơn jăt tai sơngka sền gàr. Ală bă ù lơi cồng nha lơh geh ờ huan uă den gơtùi tam gơl wơl nàng tam sầu riêng halà mìng tam chi sa plai lơm, bè hơ̆ den geh gùng dà sơngka sền gàr geh niam rlau mờ bơta niam phan bơna geh uă rlau.

Broă tam bơrlŭ bal tờm sầu riêng tàm suơn kơphe mờ tiêu tàm xã Nhân Cơ, kơnhoàl Dăk Rlấp neh geh cồng nha loh làng. Kơnhoàl Dăk Rlấp, càr Dăk Nông lơh jăt broă tam gơl phan tam, gàr niam broă tăc ai ală phan lơh geh bơh broă lơh sa suơn sre pa tàm kơnhoàl dê bè lơi? Tơngu me jơnau lùp mờ ồng Phạm Quang Vượng, Kuang atbồ phòng Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn kơnhoàl Dăk Rlấp git loh rơlao tai bè broă do.

Gah lơh sa suơn sre kơnhoàl Dăk Rlấp neh geh ală broă tam gơl bè lơi tàm broă tam gơl phan tam tŭ ală phan tam tờm ngan lài do là kơphe mờ tiêu gơmù sùm khà priă tăc?

Ồng Phạm Quang Vượng: Tàm kơnhoàl Dăk Rlấp bơh nam 2015 tus tŭ do, khà priă tăc ală bơta phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre tờm, tàm hơ̆ geh tiêu, kơphe gơmù uă ngan mờ sùm uă nam. Tàm tơngai jŏ jòng hơ̆, làng bol neh geh tam gơl ờ uă bă ù nàng gàr niam broă geh priă mờ tơnguh bơtàu lơh sa. Mùl màl gah lơh sa suơn sre kơnhoàl neh dan mờ gơnoar atbồ lơh jăt rơndăp broă bơ̆t bơtàu tai broă lơh sa suơn sre bơh càr Dăk Nông dê.

Kơnhoàl Dăk Rlấp neh lơh jăt tus gùt làng bol tàm kơnhoàl mờ broă tam gơl ờ uă bơta phan tam tờm ngan. Tàm hơ̆, tơrgùm tam gơl ờ uă bă ù tam tiêu ờ geh sơnka sền gàr, gơtìp kòp chơ̆t, kung bè hơ̆ là geh ờ uă bă ù tam kơphe neh kra, tờm cao su nàng tam ờ uă bơta tờm chi sa plai tờm mờ tam bơrlŭ bal nàng geh phan kă bro dờng, mờ bă ù bơh 5 tus 10 mờ 15 lồ mìng geh tam tờm ƀơ, sầu riêng. Jăt khà kờp tŭ do gùt kơnhoàl geh di pơgăp 500 lồ ù tam tờm chi sa plai mờ tam bơrlŭ bal, mơya khà mùl màl geh uă rơlao. Bè broă tơnguh bơtàu broă tam gơl phan tam do den kơnhoàl geh ai ală bơta phan tam do geh bơta kuơ uă, geh kơl jăp rơlao. Gơwèt mờ ală bơta tờm chi sa plai, tàm hơ̆ uă ngan là tờm sầu riêng mờ ờ uă bơta ƀơ sáp, hơ̆ sồng ală bơta ƀơ nàng geh jŏ rơlao. Mờ gùng dà broă lơh bơh kơnhoàl dê kung bè broă rơcang lài geh tơngai bơh nam 2021 tus 2025, tàm hơ̆ uă ngan là bơh nam 2023 den ală bă ù tam gơl tam tờm ƀơ mơ tờm sầu riêng geh mŭt tàm kàl tơnhào. Den tàng kơnhoàl neh lơh jăt broă lơh jăt gùng dà broă lơh sa suơn sre niam bơh VietGap rơlao hờ đang, mờ pơgồp bal jăt mpồl geh kuơ nàng geh jăt mờ jơnau kờñ là lơh gơs phan sa uă.

Nàng tơnguh uă bơta kuơ bơh tờm chi sa plai, kơnhoàl neh geh ală broă lơh lơi ơ ồng?

Ồng Phạm Quang Vượng: Kơnhoàl neh mờ gam hòi jà ală mpồl lơh sa kă bro bơcri priă tàm broă lơh sa suơn sre, tàm hơ̆ geh bơcri priă lơh hìu măi lơh gơs phan sa mrềt ală bơta plai chi nàng tăc mờ lơgar bơdìh. Tŭ do, kơnhoàl neh sền gròi ai pơgồp bal ală bơta pràn nàng dong kờl ală hợp tác xã mờ mpồl lơh sa kă bro bè broă lơh kỹ thuật, ală bến áp nàng rơcang ai broă bơcri priă lơh hìu măi lơh gơs phan sa uă. Tàm kơnhoàl geh rơlao 30 hợp tác xã, tàm hơ̆ geh 29 hợp tác xã lơh sa suơn sre. Tŭ do ală hợp tác xã neh lơh jăt broă bơ̆t bơtàu wơl ală bơta phan tam, tàm dùl suơn kơphe gơtùi tam bơrlŭ bal tờm sầu riêng, kơphe tam bơrlŭ bal tờm ƀơ, tiên tam bơrlŭ bal mờ tờm ƀơ mờ tàm uă ù tam bơrlŭ bal tờm chi sa plai tus tŭ do neh geh rơlao 1 rơbô lồ.

Kơnhoàl ai pal geh broă pơgồp bal nền nòn đah mpồl lơh sa kă bro mờ mpồl lơh sa kă bro, hìu làng bol lơh broă sa mờ hìu làng bol lơh broă sa mờ bơh hìu làng bol lơh broă sa mờ hợp tác xã mờ bơh hợp tác xã mờ mpồl lơh sa kă bro den hơ̆ sồng geh ờ uă khà phan kă bro di jăt mờ bơta kờñ ngan den hơ̆ sồng geh tăc mờ lơgar bơdìh. Tàm kơnhoàl Dăk Rlấp, broă hòi jà bơcri priă gah lơh sa suơn sre mờ kơnhoàl lơh ngan hòi jà ală mpồl lơh sa kă bro, ală gah lơh broă bal blơi phan tus bơh Hà Nội, ƀòn dờng Hồ Chí Minh, càr Đồng Nai... Mơya nàng lơh geh ală công ty dờng den kung gam ờ hềt geh tài ală gah lơh broă bal gam sền gròi.

Kơnhoàl Dăk Rlấp geh ală broă lơh bè lơi nàng ală bơta tờm chi sa plai bè ƀơ, sầu riêng ờ tơnguh bơtàu jal mhar sơrlèt mờ rơndăp broă geh ai bơh kơnhoàl dê?

Ồng Phạm Quang Vượng: Broă do kơnhoàl geh jơnau bơto sồr làng bol bañ tam uă ir ni sơna, pal tơrgùm tàm ală phan tam tờm kơnhoàl dê. Mơya bè broă kờñ tàm mùl màl bơh làng bol den làng bol geh gơnoar tàm broă tamj phan lơi tàm suơn làng bol dê. Geh cau den kờñ tam kơphe gời tàm tŭ geh anih nàng tăc ring niam mờ jăt khà lơh sa, khà priă geh. Geh cau geh tam gơl tam tờm sầu riêng lơm tŭ neh jòi geh drà kă bro. Gam bè bơnah gùng dà broă lơh kơnhoàl dê là tơrgùm tàm ală phan geh lơh tờm là tờm ngan, mơya khà tờm chi sa plai tŭ do gam gơguh rơhòi pah nam. Mờ bol añ hòi jà ờ uă hìu làng bol geh bơta pràn lơh sa geh tam tờm sầu riêng bơh 5 tus 15 lồ nàng geh phan lơh sa kă bro mờ lơh tơrlòng lài ai ală hìu lơh sa in tus sền bơsram bal. Gam kơnhoàl mìng bơto sồr làng bol pal tam bơrlŭ bal.

Dan ưn ngài ồng Phạm Quang Vượng, Kuang atbồ phòng Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn kơnhoàl Dăk Rlấp.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến mờ Ndong Brawl