Pathau mik va song tong abih gauk! Dom thun jiak di ni bala di tuk ngak bruk rah tabiak gam gam lac bruk njauk báo động. Yaok thun, dalam negar hu yaok ribau bruk rah tabiak ngak ka rilo urang metai song njauk rambuac. Kurang thau, kurang kỹ năng, po doanh nghiệp oh pabak ginup pandap khik caga ka urang ngak lac makna ba tal bala di tuk ngak bruk. Piah patrun patakik bala di tuk ngak bruk, brei hu ba tangin tame ngak khang di dom gah chức năng. Tuệ Phương- urang pambuak bruk haong rayo sap ndom VN dok di ban raya Hồ Chí Minh hu kadha vak ndom ka bruk ni. Daa mik va song tong abih gauk tui pang.

58 thun dahlau, harei 10 bilan 8 thun 1961, urang negar Mỹ peih kapal haok camereip proi jru pametai phun kayau patau, pametai hareik rah tui jalan raya 14 meng Kon Tum tagok Dak Tô, peih akaok ka bruk “mesruh metak meng jru hoá học” di Mỹ pak Viet Nam. Nan jeng lac harei peih akaok di bala oh ka bhian mboh meng dahlau mai, bo mbiah tal harei ini bangsa drei jeng daok ndua naong.

Meng hatai kham merat palih ruah darak pasar, dui pachreih urang buh jien tame ngak mbang, tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu dak harei dak sami samar jang dalam bruk taom gaok dom po buh jien tame ngak mbang praong, ba pandar ilamu cong nghe glaong. Dalam nan, biak sangka tal dom po đầu tư gah pabah lamnge, dịch vụ hậu cần tapen tasik, du lich saong ngak nong tui jalan pandar công nghệ glaong saong jeng lac bruk praong di gah kinh tế bo BRVT tui ngak.

Di rilo labik hu padang jameng peih taneh piah ngak Danak dak padang jalan cao tốc meng Vĩnh Hảo tal Phan Thiết labik jalan nao tapa huyen Bac Binh, tỉnh Binh Thuan, dahlau diah oh hu phun kayau atau sang danaok halei, min urak ini mboh biak ralo “ bein phun pa-ok cao tốc”, atau sang danaok birau padang tagok.

Meng akaok thun tal ini, dalam negar hu labaih 105.000 urang njuak ruak pandiak tabiak darah, dalam nan hu labaih 10 urang metai. Ta-eng di bal raya HCM saong dom tỉnh gah meraong, manuac urang njuak ruak pandiak tabiak darah dak harei dak rilo. Dom gru jru hu khan brei thau dahlau, ruak pandiak tabiak darah Dengue mbuan ba tal metai lahik. Kadha vak di urang vak Kim Dung saong urang pambuak bruk Kiều Trinh daok di bal raya HCM hu khan brei thau bruk daok rah tabiak di Sang iek ruak Nhiệt đới – pasak iek ruak njaom mbak di gah meraong:

Meng 2 phun siro, sa baoh bein di Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang hu ngak jeng labik rivang main dulich nong nghiep. Bhum taneh puac kraong ia Mê Công njauk ngak brei pamedeih meng dom kaya kan di bhum palei meng tangin urang ngak nong padang tagok.

Phũm Soài, xã Châu Phong, ban sit Tân Châu, tỉnh An Giang lac sa palei hu angan haong bruk menyim khan bai di urang Cam daok di Châu Giang. Menyim khan bai lac bruk di rilo urang kumei Cam. Kadha vak di Thanh Huyền angaok Tạp chí Điện tử Thế giới Di sản hu daong ka kol drei thau cambaih jang ka palei ngak ini:

Paka 5, khoản 6 - Hukum pacang caga kanjak jhak di alak bia biak catang tuk pakauk klaoh bruk “Peih radaih angak jalan mbak bo dalam darah atau yawa suan hu alak”. Yau nan min, di kreh bilan 7 meng blaoh, hadei di klau harei pasang iek dom janih radaih peih angak jalan dhuan dalam taneh ia, Cục CSGT khan lac taong phạt labaih 22.000 mbang, dalam nan hu jiak 900 mbang mebuk alak. Tapa nan brei mboh: jeng daok peih radaih hadei di menyum alak. Dalam 6 bilan akaok thun, dom bala angaok jalan di ban raya HCM rilo meng lac gam tal bruk menyum alak bia.

Ban raya Ho Chi Minh lac sa dalam dom labik dang akok negar ka bruk pachreih urang negar langiu buh jien tame ngak mbang dalam 30 thun tapa. Min birau ini, phun jien di dom doanh nghiệp hu phun jien meng negar langiu iew lac FDI tame dom gah công nghiệp praong di ban raya yau dang veik, buh jien tame ngak sit sot, kuhria rah tapa yaok sa danak dak oh ka tal 1 triệu USD. Ban raya brei jhul pakhang bruk salih birau jalan ngak harak gar hu mbuan, pachreih iew urang buh jien tame ngak saong caong khin taduan raok dom urang buh jien tame ngan saong phun jien praong min oh ka hu. Bruk nan kayua taneh hacih di dom khu công nghiep di Ban raya HCM urak ini biak takik.

Tukvak jiak di ini, yaok dua klau adit, mboh mehit bruk urang hawa drap ar di urang gaok bala angaok jalan mbak. Meng hawa bia, hawa ada, ia menyum yamen…tal hawa drap ar yaom yaok pluh trieu dong yau radaih patuh. Tuk dom thaok binguk jhak kanjiak nan hu ba tagok mạng xã hội saong njauk urang puac ndem trak panuac ye urang hawa meng brei panuac likau ma-ah atau langyah pacang ka rup drei…